​Rengimin Cezası

Afrika kıtasını görmeyen insanlar, burada çok sakin bir hayatın ve az trafiğin olduğunu zannederler. Ama görünce de yanıldıklarını fark ederler. Ben de bu yanılgıyı sonradan fark edenlerden birisiyim. Kendi içinde düzenli ama çok karışık ve sıkışık bir trafiği vardır. Her gün işe gitmek için kullandığım yol tam bir çiledir. bir ışıkta dakikalarca beklemek mümkün. Zira her gün en az bir kamyon arıza yapar. 10 tonu zor taşıyacak eski bir kamyona, 20 ton yükleyince ya akis keser, ya da lastiklerini yarar... En geniş yol iki araç içindir. Bir şerit böyle kapanınca yandı gülüm keten helva...

Bisiklet ve motorlar için ayrı yol ve trafik ışıkları yer alır. Toplu ulaşım olmayınca herkes kendi tekerlerini döndürmek zorundadır. Işıkların olmadığı kavşaklarda fahri görevliler vardır. Sakın bizim fahri trafik müfettişleriyle karıştırmayın. Bunlar gizli değildir. Ellerinde renkli bir fener veya işaret levhası olur. Trafiği idare ederler. Kimse de bunlara itiraz etmez. Bunların ceza kesme yetkileri de yoktur. Ama akşama kadar sorunsuz devam eder hayat... Yoldan geçenlerin vereceği birkaç kuruş ücretle bu işi yaparlar. 

İki hafta önce normalde ışıkların olduğu büyük bir kavşaktan geçiyoruz. Trafik lambaları yanmıyor. Burada dilencilik yapan yaşlıca bir kadın ve bir grup dilenci çocuk, durumdan vazife çıkarmışlar. Kenardaki ağaçlardan kopardıkları yeşil dallarla trafiğe yön vermeye başlamışlardı. Dönüşte aynı kavşaktan geçerken işin zor bir sonucuna şahit oldum. Kadının yönlendirmesini dinlemeyen birkaç sürücü tüm trafiği kilitlemişti. Ne zaman çözülüp de yola devam ettiler bilemem... 

Buna ilave olarak sıkıntılı köşelerde polisler bulunur. Bunlar trafiğe düzen vermekten daha çok duygusal düzenle ilgilenirler. İki hafta önce benim beyaz olduğumu görünce durdurdu ve bana “kırmızı ışıkta geçtin” diye ceza yazdı.Geçmediğimi ispat edebilme şansım da yok. İtirazım fayda vermedi. Bende rüşvet / hediye teklif etmek istemedim. 12.000 cefa cezayı ödedim. 

Şimdi daha dikkatli oluyorum. Ama bazen dikkat de yetmiyor. Eskiden bizim memlekette buna ait birçok espri olurdu. Onun gibi yani... Hafta başı köylerden öğrencilerimiz gelecek. Bunların bir kısmı ilk kez şehre inmiş. Hiçbir yeri bilmez. Köy arabalarının durduğu mekân bulunup bunlar toplanacak. Görevli arkadaş biraz gecikince bir yerli arkadaşla yola çıktık. Önce iki öğrenciyi aldık. Sonra da yakınındaki başka bir yerden diğer iki öğrenciyi... Dönüşteyiz. Işıklarda durunca polis direksiyonda bir beyazı keşfetti. Avını görmüş kedi edasıyla yavaşça yaklaştı. Evrakları istedi. Hepsi tamam... Ama bir şey bulması lazım... İçeriye bakınca yüzü parladı. Zira arka koltukta dört çocuk oturuyordu. Bundan ceza yazacak...

Bazen köy arabalarında kapıyı kapatamazlar ve adamın yarısı dışarıda kalır. Üst bagaja binmek en yaygın olanıdır. Üst bagaja çıkan merdivene asılarak yolculuk yapan birisini görmeyenin gözleri kör olmalı. Kamyonların üzerinde bir köy halkı taşınır neredeyse. Şehir dışı veya şehir içi fark etmez. Neyse tüm itirazlara rağmen ceza yazıldı. Yani küçük bir kâğıda bilgiler yazılıyor ve ehliyetime el koyuyor. Yarın gidilip polis merkezinden alınacak.

Sorduk kanunda yeri varmış bu cezanın... Türkiye’de şapka kanununa muhalefetten ceza yemek gibi bir şey yani... Ertesi gün Davut, cezayı ödemeye gitti. Ben gene 12.000 cefa olduğunu düşünerek (yaklaşık 150 TL) ona göre parayı verdim. Davut dönünce bir şok daha yaşadık. Benim ceza 24.000 cefa imiş. (yaklaşık 300 TL) Yani suç daha büyük... Davut orada tanıdığı birisini bulup onu aracı yapmış. Cezayı 6.000 cefaya düşürmüşler. Ama bu tanıdığına da yaptığı iş karşılığı 4000 cefa ödemiş!

Bu sadece rengimin beyaz olmasından ve paralı birisi olduğuma ait kanaatten kaynaklanıyordu. Geri kalmış ve gelir adaletsizliğinin yüksek olduğu, aç gözlülüğün tavan yaptığı yerlerde benzeri hadiseleri yaşamak gerçekten çok kolay ve acı... Herkes kendi cebini ve günü düşününce işler daha da kötüye gidiyor.  Yapanın yaptığına yanına kar kalırsa, şeffaf ve adil bir denetim yoksa... Buna karşılık benzeri yanlışlıkları şikâyet edeceğiniz merciler de sizi dinleyemezse... Ekonomik veya siyasi gelişme bunları takip ediyor. Bir aracın tüm tekerleri aynı yöne ve aynı hızla dönerse sağlıklı yol almak mümkün olabiliyor.