Takibi Şikayete Bağlı Suçlar
Reklam alanı
Reklam alanı
Cumhuriyet savcısı kural olarak suç şüphesini öğrendiği an re’sen soruşturma başlatarak işin aslını öğrenmeye çalışır. Ancak bazı suçlar yönünden re’sen araştırma ilkesi geçerli değildir. Bu durumda cumhuriyet savcısının soruşturmaya başlayabilmesi için mağdurun talebi gerekmektedir. İşte cumhuriyet savcısının mağdurun talebiyle bağlı olduğu suçlara, şikayete bağlı suçlar denilmektedir.
Şikayete Bağlı Suçların Şikayet Süresi
Şikayete bağlı suçlar Türk Ceza Kanununda yer alan özel hükümlerde ve diğer özel kanunlardaki hükümlerde spesifik olarak belirtilmiştir. Ancak şikayete bağlı suçların tamamı Türk Ceza Kanunu 73.madde hükmüne bağlıdır. Tck Madde 73/1 gereği, şikayete bağlı olan suç dolayısıyla mağdur veya suçtan zarar göre kişi 6 ay içinde şikayet hakkını kullanmazsa soruşturma ve kovuşturma başlatılamaz. Bu 6 aylık sürenin başlangıcı fiil ve failin öğrenildiği tarihtir. Örneğin sahibi belli olmayan sosyal medya hesabı üzerinden işlenen hakaret suçunda, şikayet süresinin başlangıç anı kimliği belirsiz hesabın öğrenildiği tarihtir. Bu kapsamda 16.05.2020 tarihinde işlenmiş hakaret eyleminin faili, 15.04.2025 tarihinde öğrenilirse şikayet için son tarih 15.12.2025 tarihi olacaktır. Önemle belirtmeliyiz ki, şikayet süresinin son tarihi dava zamanaşımı tarihinden ileriye gidemez.
Şikayete Bağlı Suçlar Nasıl Şikayet Edilir
Şikayete bağlı suçlar önem arz eden önemli hususlardan birisi de şikayetin nasıl yapılacağıdır. Günümüzde mağdur olmuş onlarca kişi, cimer gibi alternatif şikayet yollarına başvurmaktadır. Ancak Ceza Muhakemesi Kanunu gereği şikayet; kolluk kuvvetlerine, cumhuriyet savcılığına, kaymakam, mahkeme ve valiliğe yapılabilir. Şikayetin sözlü olabileceği gibi yazılı, dilekçe ile de yapılması pekala mümkündür. Ancak ileride ispat zorluğu yaşamamak adına şikayetin yazılı olarak dilekçe ile yapılmasında fayda var. Cimer gibi alternatif yollarla yapılacak şikayetlerin niteliği ise hukuk dünyasında tartışmalıdır. Dolayısıyla şikayet için en etkili yol olan savcılığa şikayet dilekçesi verme(suç duyurusu) usulüne başvurmak daha doğru sonuçlar getirecektir.
Birden Fazla Mağdurun Şikayet Hakkı
Bazen fail işlemiş olduğu tek bir fiille birden fazla kişiyi mağdur edebiliriz. Örneği paylı mülkiyete tabi eşyaya zarar verilmesi halinde tüm paydaşlar mağdur olmaktadır. Bu gibi durumlarda her mağdur için şikayet süresi ayrı ayrı işletilecektir. Örneğin mağdurlardan birisinin fiili ve faili öğrendiği tarih, 15.02.2020 ise yalnızca o mağdur açısından şikayet için son tarih 15.08.2020 olacaktır. Aynı fiil nedeniyle mağdur olan diğer kişinin faili öğrenme tarihi 15.05.2021 olması halinde o mağdur yönünden 6 aylık süre tekrar başlayacaktır.
Şikayete Bağlı Suçlarda Şikayetten Vazgeçme
Şikayete bağlı suçlarda şikayet hakkı mağdura tanınmış olduğu gibi şikayetten vazgeçme hakkı da yalnızca mağdura tanınmıştır. Soruşturmanın yahut kovuşturmanın devamı sırasında mağdur, gerekçe göstermeksizin vereceği bir dilekçe ile şikayetten vazgeçebilir. Şikayetten vazgeçme halinde, sanığın onayı aranmaktadır. Zira sanık, üzerine atılı suçtan beraat ederek aklanmak isteyebilir. Şikayetten vazgeçme halinde devam eden dava düşer ancak hüküm kesinleştikten sonra şikayetten vazgeçmek mümkün değildir. Önemle belirtmeliyiz ki, şikayet hakkı olan birden fazla kişi varsa, yalnızca birinin şikayetten vazgeçmesi diğerlerini etkilemez. Bu durumda şikayeti çekmeyen taraflar için soruşturma ve kovuşturma devam eder.
İştirak Halinde İşlenmiş Suçlarda Şikayetten Vazgeçme
İştirak halinde işlenen suçlarda, müşterek faillerden yalnızca bir tanesi hakkında şikayette bulunulması mümkün değildir. Zira şikayet fiile yöneliktir. Şikayetten vazgeçme hali de aynı şekilde sadece faillerden birisi yönünden yapılamaz. Şikayetten vazgeçen mağdur, tüm sanıklar üzerindeki ceza kovuşturmasını sona erdirir. Önemle belirtmeliyiz ki, şikayetten vazgeçme halinde mağdurun diğer hakları ortadan kalkmaz. Yani örneğin tazminat davası açma hakkı varlığını hala devam ettirir.
Şikayete Bağlı Suçlar
-Basit Yaralama (Tck 86/2): Kasten yaralama suçu şikayete bağlı suçlar arasında değildir. Ancak yaralamanın basit tıbbi müdahale ile giderilebilmesi halinde suç, şikayete bağlı tutulmuştur. Basit yaralama halinde 4 aydan 1 yıla kadar hapis cezası gerekir.
-Kasten Yaralamanın İhmali Davranışla İşlenmesi (Tck 88): Kasten yaralama fiilinin ihmali davranışla işlenmesi halinde suç şikayete bağlı hale gelir. İhmali davranış, kişinin yapmakla yükümlü olduğu fiilden kaçınmasıdır.
-Taksirle Yaralama (Tck 89) : Taksirle başkasının vücuduna acı vermek yahut sağlığının veya algılama yeteneğinin bozulmasına sebep olmak şikayete bağlı suçlar arasında kabul edilmiştir. Taksir deyiminden anlaşılması gereken, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranmak suretiyle netice öngörülmeksizin fiilin işlenmesi halidir. Taksirle yaralama suçunun temel hali 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası yaptırıma tabi tutulmuştur.
-Cinsel Saldırı (Tck 102/1): Cinsel fiillerle bir başkasının vücut dokunulmazlığı hakkını ihlal etmek cinsel saldırı suçunu oluşturmaktadır. Cinsel saldırı suçunun oluşabilmesi için sözlerin değil davranışların varlığı aranır. Cinsel saldırı suçunun sarkıntılık seviyesinde kalması halinde de suç şikayete bağlı kalacaktır.
-Reşit Olmayanla Cinsel İlişki (Tck 104/1): Cebir, tehdit veya hile olmaksızın 15 yaşını tamamlayan ancak 18 yaşını tamamlamayan çocukla ilişkiye girilmesi hali şikayete bağlı suç olarak kabul edilmiştir. Önemle belirtmeliyiz ki, bu durumda çocuğun ilişki iradesi söz konusudur. Reşit olmayanla cinsel ilişki suçunun cezası 2 yıldan 5 yıla kadar hapistir.
-Cinsel Taciz (Tck 105/1): Bir kimsenin cinsel dokunulmazlığı ihlal edici şekilde davranışlarda bulunmak cinsel taciz suçunu oluşturur. Cinsel taciz suçu, cinsel saldırı suçuna nazaran daha hafif kalan eylemlerdir. Çoğunlukla cinsel taciz suçu, sözlerle işlenmektedir. Cinsel taciz suçunun yaptırımı, 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezasını gerektirmektedir.
-Tehdit suçu (Tck 106/1): Tehdit suçunun temel hali şikayete bağlı değildir. Ancak failin, malvarlığına zarar vereceğinden bahisle işlediği tehdit suçu şikayete bağlıdır. Şikayete bağlı tehdit suçu 6 aya kadar hapis veya adli para cezasını gerektirmektedir.
-Konut Dokunulmazlığını İhlal (Tck 116): Bir kimsenin konutuna, sahibinin rızası olmadan girmek veya rızayla girildiği halde çıkmama halinde konut dokunulmazlığını ihlal suçu oluşmaktadır. Şikayete bağlı olan konut dokunulmazlığını ihlal suçu 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası gerektirir.
-İş ve Çalışma Hürriyetini İhlal (Tck 117): Hukuka aykırı bir davranışla bir başkasının çalışma hürriyetini engelleme halinde iş ve çalışma hürriyeti ihlal edilmiş olacaktır. İş ve çalışma hürriyetini ihlal suçu 6 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezasını gerektirir.
-Kişilerin Huzur ve Sükununu Bozma (Tck 123): Sırf huzurun bozulması amacıyla yapılan telefon etme, gürültü çıkarma gibi eylemler kişilerin huzur ve sükununu bozma suçunu oluşturmaktadır. Bu durumda faile 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası verilmektedir.
-Hakaret (Tck 125): Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edici şekilde fiil isnat etmek yahut sövmek hakaret suçunu oluşturmaktadır. Soruşturulması veya kovuşturulması şikayet gerektiren hakaret suçunun yaptırımı 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezasıdır.
-Hırsızlık Suçunun Daha Az Cezayı Gerektiren Hali (Tck 144): Hırsızlık suçu, elbirliği mülkiyeti yahut paydaş olunan mal üzerinde yahut alacağın tahsili amacıyla işlenirse şikayete bağlı hale gelir. Bu durumda 2 aydan 1 yıla kadar hapis veya adli para cezası verilmektedir.
-Kullanma Hırsızlığı (Tck 146): Hırsızlık suçunun malın bir süreliğine kullanılıp zilyedine iade edilmek üzere işlenmesi haline suç şikayete bağlı hale gelir. Kullanma hırsızlığı temel ceza yarı oranına kadar indirilir.
-Mala Zarar Verme Suçu (Tck 151): Başkasının taşınır veya taşınmaz malını kısmen veya tamamen kullanılamaz hale getiren, bozan, tahrip eden veya kirleten kişi mala zarar verme suçunu işlemiş olur. Mala zarar verme suçu 4 aydan 3 yıla kadar hapis veya adli para cezasını gerektirmektedir.
-Güveni Kötüye Kullanma Suçu (Tck 155): Başkasına ait olan ve zilyetliği kendisine bırakılan taşınır bir eşyayı, zilyetlik amacına aykırı olarak kullanan veya zilyetlik olgusunu inkar eden kişi güveni kötüye kullanma suçunu işlemiş olacaktır. Soruşturulması için şikayet gereken güveni kötüye kullanma suçunun yaptırımı, 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezasıdır. Seçenek yaptırım olarak adli para cezası öngörülmüştür.
-Dolandırıcılık Suçunun Daha Az Cezayı Gerektiren Hali (Tck 159): Dolandırıcılık suçunun bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla işlenmesi halinde şikayete tabi hale gelir. Bu durumda 6 aydan 1 yıla kadar hapis veya adli para cezası verilmektedir.
-Kaybolmuş veya Hata Sonucu Ele Geçirilmiş Eşya Üzerinde Tasarruf (Tck 160): Kaybedilmiş olması nedeniyle malikin zilyedinden çıkmış yahut hata sonucu ele geçirilmiş eşyayı, sahibine iade etmeden yahut yetkili makamlara bildirmeden kullanan kişi bu suçu işlemiş olacaktır. Bu halde 1 yıla kadar hapis veya adli para cezası ortaya çıkmaktadır.
-Açığa İmzanın Kötüye Kullanılması (Tck 209): Belirli bir şekilde doldurulması gereken ve imzalı olan kısmen veya tamamen boş bir kağıdı, verilme nedenine aykırı şekilde dolduran kişi açığa imzanın kötüye kullanılması suçuna fail olur. Bu durumda 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası gerekir.
-Aile Hukukundan Kaynaklanan Yükümlülüğün İhlali (Tck 233): Aile ilişkisinden doğan bakma, gözetim, eğitim ve destek olma yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde bu suç ortaya çıkar. Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali suçunun yaptırımı 1 yıla kadar hapis cezasıdır.
-Çocuğun Kaçırılması ve Alıkonulması (Tck 234/3): Suçun temel hali şikayete bağlı tutulmamıştır. Ancak kanuni temsilcisinin izni olmadan evi terk eden çocuğun, çocuğun rızası olsa bile ailesine veya yetkili idari makamlara bildirmeden alıkonulması şikayete halinde cezalandırılır. Şikayet üzerinde 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası gerektirir.
-Ticarî Sır, Bankacılık Sırrı veya Müşteri Sırrı Niteliğindeki Bilgi veya Belgelerin Açıklanması (Tck 239): Görevi veya mesleği gereği erişiminde bulunan ticari sır, banka sırrı ve müşteri sırrı niteliğindeki bilgileri ve belgeleri 3. kişilere ulaştıran yahut ifşa eden kişi bu suçtan sorumlu tutulur. Suçun varlığı halinde 1 yıldan 3 yıla kadar hapis veya 5 bin güne kadar adli para cezası gerekmektedir.
-Yabancı Devlet Bayrağına Karşı Hakaret (Tck 341) : Resmen çekilmiş yabancı devlet bayrağını yahut diğer egemenlik alametlerini alenen aşağılayan kişi, şikayet üzerine, 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu durumda şikayet hakkı, egemenlik alameti tahkir edilen devlete aittir.
Sonuç
Şikayete bağlı suçlar, özel kanun maddelerinde belirtilen ifadelere göre ortaya çıkarılmıştır. Dolayısıyla tüm şikayete bağlı suçları kapsayıcı genel bir tanımlama yapılamaz. Şikayete bağlı suçların şikayet hakkı mağdur veya suçtan zarar gören üzerindedir. Şikayet hakkının fiilin veya failin öğrenildikten itibaren 6 ay içerisinde kullanılması gerekir. Şikayetin yazılı veya sözlü bir şekilde, kolluk kuvvetleri veya savcılığa yapılması mümkündür.
Yazımızda şikayete bağlı suçları kısa kısa özetlemeye çalıştık. Ancak suçlar hakkında yeterli bilgi alabilmek için mutlaka ilgili yazılarımız incelenmelidir.
Reklam alanı
Son dakika gelişmelerden anında haberdar olmak için WhatsApp haber kanalımıza katılın.
Gelişmelerden zamanında haberdar olmak istiyor musunuz? Google News’te KONHABER'e abone olun.
Yasal Uyarı: Yayınlanan haberler, köşe yazıları, fotoğraflar, yazı dizileri ve her türlü eserin tüm hakları
Mirajans Medya İletişim Reklam Haber ve Prodüksiyon A.Ş.'ye aittir. Kaynak gösterilerek bile olsa eserin bütünü veya
bir kısmı özel izin alınmadan kullanılamaz.
