ANKARA (AA) - Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün doğumunun 100'üncü yılı kutlamaları 5 Ocak'ta "1981 Atatürk Yılı" başlığıyla başladı.
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) 1981 yılında, 100'üncü doğum yıl dönümü dolayısıyla Atatürk'ü "Ulusal Mücadele ve Çağdaşlaşma Lideri" ilan etti.
Uluslararası iş birliği ve barış yolunda çalışmış üstün kişilerin gelecek kuşaklar için örnek olacakları inancı ile 27 Kasım 1978 tarihli UNESCO Genel Kurulu kararı doğrultusunda Atatürk'ün "1981" yılında anılması kararlaştırıldı.
Bu kapsamda, Atatürk'ün doğumunun 100'üncü yılı tüm dünyada, "1981 Atatürk Yılı" olarak kutlandı.
- Mahmut Hoca hayata veda etti
Türk sinemasında "Mahmut Hoca" ve "Yaşar Usta" karakterleriyle izleyicilerin hafızasında yer eden sinema ve tiyatro sanatçısı Münir Özkul, İstanbul'daki evinde 5 Ocak 2018'de 93 yaşında vefat etti.
Haftanın belli başlı olayları şöyle:
3 Ocak
1521- Martin Luther, Roma Katolik Kilisesi tarafından aforoz edildi.
1876- Divan şairi Şeyh Galip öldü.
1925- İtalya'da Benitto Mussolini, bütün yetkileri elinde topladı.
1945- TBMM, Japonya ile ilişkilerini kesmeye karar verdi.
1952- Erzurum ve Hasankale'deki 5,8 büyüklüğündeki depremde 69 kişi öldü, 299 kişi yaralandı.
1953- Samuel Beckett'in oyunu "Godot'yu Beklerken", Fransa'nın başkenti Paris'te sahnelenmeye başlandı.
1963- Türk halk müziği sanatçısı Muzaffer Sarısözen 65 yaşında vefat etti.
1977- Beylerbeyi'deki tarihi Halil Paşa Yalısı yandı.
1978- Hindistan'da İndra Gandhi, Kongre Partisinden çıkarıldı.
1983- Diyarbakır'da 7 katlı, 28 daireli bir apartman çöktü, 83 kişi hayatını kaybetti.
1986- İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında (İMKB) hisse senetleri alım satımı başladı.
1993- ABD Başkanı George Bush ve Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, stratejik nükleer silahlarda indirimi öngören START-2 anlaşmasını imzaladı.
2002- Kamu kurumlarında çalışan kadınların "streç, kot ve benzeri" dışında pantolonları giyebilmesine olanak sağlandı.
2004- Mısır'ın özel hava yolu şirketi Flash Air'e ait Boeing 737 tipi yolcu uçağı Kızıldeniz'e düştü, 148 kişi öldü.
2007- Eski bakanlardan Mustafa Taşar, kullandığı otomobilin Afyonkarahisar'da şarampole devrilmesi sonucu vefat etti.
2013- Savunma Sanayii İcra Kurulu toplantısında, Göktürk-3 Uydu Projesi'nin TÜBİTAK ve ASELSAN'ın desteğiyle milli olarak geliştirilmesi için TUSAŞ-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ ile sözleşme görüşmelerine başlamasına karar verildi.
2016- Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi'nin üç yıl aradan sonra İsrail'e atadığı Büyükelçi Hazem Hairat, görevine başladı.
2017- İzlanda'da 2017 yılının ilk bebeği, 1980'de aynı unvanı alan anne tarafından dünyaya getirildi.
2018- Rus Savunma Bakanlığına bağlı Mi-24 model bir helikopter, teknik arıza nedeniyle Hama yakınlarında düştü. Kazada 2 pilot hayatını kaybetti.
2020- Göbeklitepe, dünyaca ünlü National Geographic Traveler Dergisi'nin 2020 yılında "Mutlaka Görülmesi Gereken Seyahat Noktaları" listesine alındı.
4 Ocak
1932- Hindistan'da Mahatma Gandhi tutuklandı.
1948- Burma, bağımsızlığını ilan etti.
1951- Komünist birlikler Kore'de Seul'u işgal etti.
1954- Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Kayseri'de Türkiye'nin ilk İşçi Bankasını açtı.
1960- Fransız yazar ve filozof Albert Camus, 46 yaşında trafik kazasında öldü.
1962- ABD Başkanı John F. Kennedy, Güney Vietnam'a daha fazla asker göndereceklerini açıkladı.
1965- İngiliz şair T.S. Eliot öldü.
1967- 490 kilometre uzunluğundaki Batman-İskenderun petrol boru hattı hizmete açıldı.
1976- Çanakkale'de, antik Truva kentinin bulunduğu yere 12 metre yüksekliğinde "Truva Atı" yapıldı.
1979- Anadolu Ekspresi ile Boğaziçi Ekspresi, Sincan yakınlarında çarpıştı. Kazada 19 kişi öldü, çok sayıda kişi yaralandı.
1991- 36 gündür grevde olan binlerce maden işçisi, Zonguldak'tan Ankara'ya yürüyüş başlattı. Beş gün süren yürüyüş, hükümetle sendikalar arasındaki görüşmelerin yeniden başlaması üzerine, 9 Ocak'ta Bolu'nun Mengen ilçesi yakınlarında sona erdirildi.
2004- Afganistan'da büyük meclis Loya Jirga, yeni anayasayı kabul etti.
2004- Gürcistan'da "Kadife Devrim"in öncülerinden Mikhail Saakaşvili, Eduard Şevardnadze'nin yerine devlet başkanı seçildi.
2014- Rize'de 15 yıldır yayın hayatını sürdüren Gelişim TV, Lazca yayına başladı.
2016- Uluslararası Futbol Tarihi ve İstatistikleri Federasyonu (IFFHS), Cüneyt Çakır'ı 2015 yılının en iyi 3'üncü hakemi seçti.
2017- Amerikalı ünlü şarkıcı Janet Jackson, 50 yaşında ilk bebeğini dünyaya getirdi.
2017- Yerli imkanlarla üretilen 19'uncu T-129 ATAK helikopteri, TAI'deki törenle Türk Silahlı Kuvvetlerine (TSK) teslim edildi.
2018- CHP'li Beşiktaş Belediye Başkanı Murat Hazinedar, İçişleri Bakanlığı tarafından görevinden uzaklaştırıldı.
2018- İran, ülkede devam eden protestolarla ilgili içişlerine karışmakla suçladığı ABD'yi Birleşmiş Milletlere şikayet etti.
5 Ocak
1895- Fransa'nın askeri sırlarını Almanya'ya vermekten mahkum edilen Yahudi kökenli Fransız subay Alfred Dreyfus'un rütbeleri söküldü. "Dreyfus Olayı" olarak bilinen adli skandal başladı.
1921- Çerkez Ethem ve kardeşleri, işgal kuvvetlerine sığındı.
1922- Adana düşman işgalinden kurtuldu.
1929- Anadolu-Bağdat ve Mersin-Tarsus demiryolları ile Haydarpaşa Garı devletleştirildi.
1953- Türk karikatürünün ustalarından Ramiz Gökçe 53 yaşında öldü.
1968- Çekoslovakya Komünist Partisi liderliğine Aleksander Dubçek getirildi. Dubçek, reformcu kişiliğiyle tanınıyordu.
1975- Anadolu Ajansı 1925'te şirketleştiğinde "mübeyyiz (yazıları temize çeken kimse)" görevinde bulunan ve ilk paydaşlar arasında yer alan ''Bayrak Şairi'' Arif Nihat Asya, 71 yaşında hayata veda etti.
1981- Atatürk'ün doğumunun 100'üncü yıl dönümü kutlamaları, "1981 Atatürk Yılı" başlığıyla başladı.
1983- Türkiye Yazarlar Sendikasının 17 yöneticisi ve bir üyesi hakkında açılan davaya, 1 Numaralı Ankara Sıkıyönetim Mahkemesinde başlandı. 1985'te sona eren ve tüm sanıkların beraat ettiği davada Aziz Nesin, Bekir Yıldız ve Asım Bezirci gibi yazarlar yargılanmıştı.
1987- 1986 Mayıs ve Haziran çay sürgünlerinde radyasyon bulundu, 56 bin ton çay imha edildi.
1993- Avrupa Konseyince her yıl verilen "Yılın Müzesi" ödülünü İstanbul Arkeoloji Müzeleri aldı.
1999- Adalet Bakanlığı, bir genelgeyle bekaret kontrolünü yasakladı.
2005- Gazeteciler Federasyonunun adı "Türkiye Gazeteciler Federasyonu" olarak değiştirildi.
2011- Yabancıların Türkiye'de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun'dan "çingene" tabirinin çıkarılmasına ilişkin yasa değişikliği, TBMM Genel Kurulunda kabul edildi.
2013- Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının yürüttüğü 28 Şubat soruşturması kapsamında mahkemeye sevk edilen eski Genelkurmay Başkanı İsmail Hakkı Karadayı, adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.
2014- Portekizli efsane futbolcu Eusebio, 71 yaşında hayatını kaybetti. "Kara Panter" lakaplı futbolcu, 1965'te Avrupa'da yılın futbolcusu seçildi.
2016- Türk bilim adamlarının ortak çalışmasıyla tamamen yerli, yapay kan üretildi.
2017- İzmir Adliyesi'nde düzenlenen saldırıda PKK'lı teröristlerle çatışmaya giren polis memuru Fethi Sekin ile bir adliye çalışanı şehit düştü. Bölgede meydana gelen patlamanın ardından güvenlik güçleri ile teröristler arasında çıkan çatışmada ise ikisi polis 7 kişi yaralandı.
2018- ABD Adalet Bakanlığı, Clinton Vakfının, eski Dışişleri Bakanı Hillary Clinton'ın görev yaptığı süredeki faaliyetlerini soruşturmaya başladı.
2018- Canlandırdığı "Mahmut Hoca" ve "Yaşar Usta" karakterleriyle Türk izleyicisinin hafızasında yer edinen sinema sanatçısı Münir Özkul, 93 yaşında İstanbul'daki evinde vefat etti.
2021- İran, Kasım Süleymani suikastıyla bağlantılı eski ABD Başkanı Donald Trump'ın da aralarında olduğu 48 Amerikalı yetkili hakkında, Interpol'e "kırmızı bülten" talebinde bulundu.
6 Ocak
1838- Samuel Morse, "Morse Alfabesi" geliştirdiğini açıkladı.
1921- Yunan birliklerinin Eskişehir ve Afyon doğrultusundaki taarruzuyla 1. İnönü Savaşı başladı.
1938- Nazi baskısından kaçan Sigmund Freud Londra'ya gitti.
1960- Mersin Rafinerisinin temeli atıldı.
1969- ABD'nin Ankara Büyükelçisi Robert Komer'in makam aracı, Orta Doğu Teknik Üniversitesi bahçesinde yakıldı.
1984- Türk Parasını Koruma Kanunu'nda yapılan değişiklikle döviz taşımak, suç olmaktan çıkarıldı.
1991- İlk Türk operası "Özsoy"un bestecisi Ahmet Adnan Saygun, 84 yaşında hayatını kaybetti.
1993- Balet Rudolf Nureyev öldü.
1998- Anayasa Mahkemesi Başkanlığına Ahmet Necdet Sezer seçildi.
2005- Afyon ilinin adı Afyonkarahisar olarak değiştirildi.
2012- Eski Genelkurmay Başkanı emekli Orgeneral İlker Başbuğ, "İrtica ile Mücadele Eylem Planı" davası kapsamındaki iddialara ilişkin Özel Yetkili İstanbul Cumhuriyet Başsavcıvekilliğinin soruşturması kapsamında tutuklanarak Silivri Cezaevine konuldu.
2015- Cumhurbaşkanı Erdoğan, Milli Güvenlik Kurulunun "Paralel Yapı"ya ilişkin tavsiye kararı aldığını, kararın Bakanlar Kurulundan geçtiğini belirterek, "2015 Milli Siyaset Belgesi içinde de yerini alacaktır. Bu artık böyle bir örgüttür." dedi.
2016- Kuzey Kore, hidrojen bombası denediğini açıkladı. Uluslararası kamuoyu, Kuzey Kore'nin bu eylemine sert tepki gösterdi.
2016- FIFA'daki yolsuzluk operasyonu kapsamında Zürih'te gözaltına alınan başkan yardımcılarından Alfredo Hawit, yargılanmak üzere ABD'ye iade edilmeyi kabul etti.
2019- Filipinler'de, "Usman" olarak adlandırılan fırtınanın neden olduğu sel ve heyelanlarda 126 kişi öldü.
2020- Milli İstihbarat Teşkilatının (MİT) yeni hizmet binası "KALE" törenle açıldı.
2021- ABD'de aşırı sağcı gruplar ve Donald Trump destekçileri, seçim sonuçlarının onaylanması için oturumun yapıldığı Kongre binasını bastı. Baskında 5 kişi hayatını kaybetti.
7 Ocak
1714- İngiliz mühendis Henry Mill daktilo makinesinin patentini aldı.
1922- Osmaniye düşman işgalinden kurtuldu.
1944- Çorap imalatı hakkı Sümerbanka verildi.
1946- CHP'den ayrılan Celal Bayar ile Adnan Menderes, Fuad Köprülü ve Refik Koraltan, Demokrat Partinin kuruluş başvurusunu yaptı.
1946- İlk başarılı yüksek hızlı elektronik bilgisayar "Eniac", ABD'de kullanıma girdi. Elektronik dijital bilgisayara giden yolda atılmış büyük adımlardan biri kabul edilen "Eniac" 1955 yılına kadar kullanıldı.
1950- Karabük Demir ve Çelik İşletmesinde "Zeynep" adı verilen yüksek fırın hizmete açıldı.
1989- Japon İmparatoru Hirohito öldü.
2010- İstanbul Şehir Tiyatrosu oyuncularından, "Süper Baba" dizisinin "Sürmeneli Dede"si İhsan Devrim, 96 yaşında hayatını kaybetti.
2013- 28 Şubat soruşturması kapsamında tutuklu bulunan emekli Orgeneral Çevik Bir, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının eski Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Eşref Bitlis'in ölümüne ilişkin yürüttüğü soruşturma kapsamında "tanık" sıfatıyla ifade verdi.
2013- Kültür ve Turizm Bakanlığı, yenilenmiş film ve görüntü arşivini Anadolu Ajansına açtı. Son teknolojiyle restore edilen ve sıkı güvenlik önlemleri arasında özel koşullarda saklanan görüntüler, Osmanlı'dan Cumhuriyet'e bir milletin siyaset tarihini ortaya koyuyor.
2015- Fransa'nın başkenti Paris'te, Hz. Muhammed'i tasvir eden karikatürler yayımlayan haftalık mizah dergisi Charlie Hebdo'nun binasına silahlı saldırı düzenlendi. Saldırı sonucunda 12 kişi hayatını kaybetti.
2016- Libya'nın kuzeybatısındaki Zlitan kentinde polis eğitim merkezine düzenlenen bombalı saldırıda en az 50 kişi öldü, 127 kişi yaralandı.
2017- Osmanlı Devleti'nin 31. Padişahı Sultan Abdülmecid Han'ın üçüncü kuşak torunu ve hanedanın 44. reisi Osman Bayezid Osmanoğlu, ABD'nin New York kentinde 93 yaşında vefat etti.
2018- Balat'ta bulunan ve "Demir Kilise" olarak bilinen Stevi Stefan Kilisesi'nin açılışı, 7 yıllık restorasyonun ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov ve Başbakan Binali Yıldırım'ın katılımıyla yapıldı.
2019- Rusya'nın Ankara Büyükelçisi Andrey Karlov'un 19 Aralık 2016'da öldürülmesine ilişkin FETÖ elebaşı Fetullah Gülen'in de arasında bulunduğu 28 kişinin yargılandığı dava başladı.
2020- İran Devrim Muhafızları Ordusuna bağlı Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani'nin Kirman kentinde düzenlenen cenaze töreninde çıkan izdihamda 56 kişi öldü, 213 kişi yaralandı.
2020- Türkiye, para tekvando branşında 2020 Tokyo Paralimpik Oyunları'na tam kadro katılma hakkı kazanan tek ülke oldu.
8 Ocak
1329- İtalyan seyyah Marco Polo Venedik'te öldü.
1642- Astronomi bilgini Galileo hayatını kaybetti.
1916- Müttefik kuvvetleri, Osmanlı ordusunun Çanakkale direnişini kıramadı. İngiliz Deniz Kuvvetleri Komutanı Amiral Winston Churchill görevinden istifa etti.
1918- ABD Başkanı Woodrow Wilson, Avrupa'da kalıcı barışın sağlanması için kendi adıyla anılacak 14 prensibi açıkladı.
1933- I. Beş Yıllık Kalkınma Planı kabul edildi.
1986- Sekiz sanatçıya Yükseköğrenim Kurulunca "profesörlük" unvanı verildi. Bu sanatçılar arasında Yıldız Kenter, Hikmet Şimşek ve Nevit Kodallı da yer aldı.
1997- Vehbi Koç'un çalınan naaşı, Zincirlikuyu Mezarlığı'nda boş bir mezarda bulundu ve çalanlar yakalandı. Koç'un naaşı, 10 Ocak'ta ikinci kez toprağa verildi.
1998- Karşıyaka Müftüsü Nadir Kuru'nun, İzmir'de Dr. Tibet Kızılcan'ın cenaze namazını kıldırırken "İsteyen hanımlar namaza gelebilir" sözleri üzerine kadınlar ilk kez erkeklerle saf tutarak cenaze namazı kıldı.
2004- MGK Genel Sekreterliği Yönetmeliği'nin gizliliğini kaldıran yasanın ardından hazırlanan yeni yönetmelik, yürürlüğe girdi. MGK Genel Sekreterliği, yönetmelikte başbakana bağlı bir kuruluş olarak tanımlandı.
2010- Halep ile Gaziantep arasına konulan yolcu treni ilk seferini yaptı.
2013- "Ağır Roman" adlı kitabıyla tanınan edebiyatçı Metin Kaçan, Boğaziçi Köprüsü'nden atlayarak hayatına son verdi.
2014- Başbakan Erdoğan'ın katılımıyla TÜRKSAT 4A ve TÜRKSAT 4B uydularının yapıldığı Tokyo'daki Mitsubishi Electric firmasının uydu üretim merkezinde düzenlenen törenle, Türk ve Japon mühendislerin ortak ürettiği TÜRKSAT 4A uydusu teslim edildi.
2016- Başbakanlık tarafından, cuma günleri ile öğle tatilinin ibadet hürriyetini engellemeyecek şekilde kullanılabilmesine olanak sağlayan genelge, Resmi Gazete'de yayımlandı.
2020- İran'ın başkenti Tahran'da Ukrayna Hava Yolları'na ait "Boeing 737" tipi yolcu uçağı, Kiev'e gitmek üzere Tahran Uluslararası İmam Humeyni Havalimanı'ndan havalandıktan kısa süre sonra düştü. Yolcu ve mürettebatın oluşturduğu 176 kişiden kurtulan olmadı.
2020- İngiltere'de, Sussex Dükü Prens Harry ve eşi Düşes Meghan Markle'ın, Kraliyet ailesinin "üst düzey" üyeliğini bırakacakları bildirildi.
2021- Türksat 5A uydusu, ABD'nin Florida eyaletinde bulunan Cape Canaveral Üssü'nden uzaya fırlatıldı.
9 Ocak
1792- Osmanlı Devleti ile Rusya arasında beş yıllık savaşın ardından "Yaş Anlaşması" imzalandı.
1853- Osmanlı Devleti için "hasta adam" tabiri ilk kez Rus Çarı I. Nikola tarafından kullanıldı.
1926- Piyango çekilişinin yalnızca Tayyare Cemiyeti'ne ait olduğuna ilişkin kanun kabul edildi.
1936- Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Atatürk'ün de katıldığı törenle öğretime başladı.
1937- Stalin'in sürgüne yolladığı Troçki, Meksika'ya gitti.
1955- Devlet Operası sopranosu Leyla Gencer, temsiller vermek üzere İtalya'ya gitti.
1964- Halide Edip Adıvar, 80 yaşında hayata gözlerini yumdu.
1990- Şair Cemal Süreya, 59 yaşında vefat etti.
1996- Sabancı Holding Yönetim Kurulu Üyesi Özdemir Sabancı, Toyotasa Genel Müdürü Haluk Görgün ve sekreter Nilgün Hasefe, Sabancı Center'da öldürüldü. Olayı terör örgütü DHKP-C üstlendi.
1996- Evrensel gazetesi muhabiri Metin Göktepe'nin cesedi, Eyüp Spor Salonu'nun yakınındaki arsada bulundu. Bir gün önce görevini yaparken gözaltına alınan Göktepe'nin cenazesi 11 Ocak'ta toprağa verildi.
2003- Aile mahkemeleri kuruldu.
2007- Adana'dan Irak'a Türk işçilerini götüren Moldova tescilli uçak, Bağdat'ta, piste 200 metre kala yere çakıldı. Kazada, aralarında Türk işçiler ve uçak mürettebatının da bulunduğu 34 kişi öldü, bir kişi yaralı olarak kurtuldu.
2009- Nazım Hikmet'in Türk vatandaşlığından çıkarılmasına ilişkin 1951 yılındaki Bakanlar Kurulu Kararı yürürlükten kaldırıldı.
2013- Türkiye ve Katar'ın arabuluculuğuyla Suriye'nin başkenti Şam'da esir değişimi yapıldı. Temaslar sonucundan 48 İranlı ile ikisi Türk 2 bin 130 kişi salıverildi.
2014- Hava Kuvvetleri Komutanlığının gösteri ekibi Solotürk, Sarıkamış Harekatı'nın 99'uncu yılı dolayısıyla yaptığı gösteride akrobasi tarihinde bir ilke imza atarak, Kars üzerinde tanker uçaktan yakıt ikmali yaptı.
2018- Birleşmiş Milletler, İsrail'e, ülkedeki Eritre ve Sudanlıları zorla sınır dışı etme politikasını durdurma çağrısında bulundu.
2020- İngiltere'nin AB'den ayrılmasını düzenleyen Brexit yasa tasarısı parlamentoda kabul edildi.
Kaynak:
