Baharın gelişini simgeleyen Nevruz Bayramı, mart ayıyla birlikte gündemdeki yerini aldı. Her yıl Balkanlar'dan Orta Asya'ya kadar geniş bir coğrafyada kutlanan Nevruz Bayramı'nın gelenekleri, ülkemizde de uygulanmaya devam ediyor. Yeni yılın başlangıcı ve baharın müjdecisi olarak kabul edilen Nevruz Bayramı, asırlardır süregelen gelenekleriyle Anadolu'da büyük bir coşkuyla kutlanıyor. Dünyanın en geniş kültürüne sahip olan Nevruz Bayramı, "kötü söz orucu", "çevre temizliği ve alav alav", "ölü bayramı", "yaşlı ve hastaları ziyaret", "çocuk günü", "gençlik günü" ve "yeddi levin" olmak üzere yedi aşamada kutlanıyor. Peki, Nevruz ne zaman? Nevruz'un gelenekleri nelerdir? İşte detaylar..
NEVRUZ NEDİR?
Türk dünyasında "yeni yılın başlangıcı", "baharın müjdecisi" ve "doğa bayramı" olarak kabul edilen Nevruz Bayramı, 18 asırdan daha eski bir tarihe sahiptir. Asırlardır süregelen gelenekleriyle Anadolu'da büyük bir coşkuyla kutlanmaktadır.
Nevruz'dan iki hafta önce, inananlar kötü söz orucu tutar. Bu dönemde kötü söz söylemek günah kabul edilir ve Nevruz boyunca insanlar geçen yılın sıkıntılarını geride bırakıp, küs olanlar barışmak için bir araya gelirler.
Uzun ve sert kış aylarının ardından doğanın baharla yeniden uyanmasını simgeleyen Nevruz, Orta Asya'dan Anadolu'ya kadar pek çok coğrafyada toplumsal birlik, dayanışma ve yardımlaşmayı teşvik eden gelenekleriyle varlığını sürdürmektedir.
Çin kaynaklarında, MÖ 3. yüzyılda Hunların bahar aylarında şenlikler düzenlediği belirtilmektedir ve bu nedenle Nevruz’un geçmişi o yıllara kadar uzanır. Ayrıca, Nevruz Türkler için Ergenekon'dan çıkış günüdür.
Kelime anlamı "yeni gün" olan Nevruz, doğanın canlanmasıyla birlikte yeni bir yılın başladığına ve yıl boyunca bolluk, bereket, yardımlaşma ve dayanışma ile geçirilirse, tüm yılın da bu şekilde geçeceğine inanılır.
2025 NEVRUZ NE ZAMAN, HANGİ GÜN?
Nevruz 2025 yılında 21 Mart Cuma günü kutlanacaktır. Bu tarihin belirli olmasının bir nedeni vardır: Güneş 21 Mart'a kadar daha çok güney yarımküreye ışık ve ısı gönderirken, bu denge 21 Mart'ta eşitlenir ve ardından kuzey yarımküre lehine değişir.
Nevruz Bayramı resmi tatil günlerinden biri olmadığı için, bu günde kamu kurumları ve eğitim kuruluşları açık olacak.
NEVRUZ RİTÜELLERİ VE GELENEKLERİ NELERDİR?
Başta Anadolu, Orta Asya ve farklı coğrafyalarda kutlanan Nevruz Bayramı'nın ritüelleri kuşaktan kuşağa aktarılmaktadır.
Bazı inanışlara göre, yeni yılın başladığı bu günde günahlarından arınmak isteyenler ateşten atlar. Ayrıca, yıkanmak ve sudan atlamak da arınmak için yapılan gelenekler arasındadır. Ateş ve sudan atlama, tüm Nevruz kutlamalarında ortak bir özellik olarak öne çıkar.
Bu özel günde kurulan "Nevruz Sofrası"na topluca oturulur ve sofrada 7 çeşit yemek yer alır. Bu sofrada, yılın bolluk ve bereketle geçmesi temenni edilir. Herkes her yemekten tadarken, senenin o rahatlıkta geçmesi dileğiyle bu adet yapılır.
"Semeni" geleneği de uzun yıllardır yaşatılmaktadır. Bu gelenekte, tarımda bereketli bir yıl dileğiyle, nevruzdan önce arpa veya buğday çimlendirilir ve sofraya konur. Yeni yılı yeni kıyafetlerle karşılayan insanlar, evlerini temizler, yıkılan yerleri onarır, badana yaparlar. Böylece, yeni yılda her şeyin yeni olmasına özen gösterilir.
Nevruzda mezarlık ziyaretleri de yaygın bir ritüeldir. Bu ziyaretler, atalarla evlatların buluşması olarak kabul edilir. Kabir ziyaretlerinde atalara saygı gösterilir.
Nevruz kutlamalarında yumurta tokuşturma da sıkça görülen bir gelenektir. Üremeyi simgeleyen yumurtalar, bolluk için boyanır ve tokuşturulur. Ayrıca, spor yarışmaları yapılır, şarkılar söylenir, dans edilir ve şairler şiirler okur.
Nevruz’un tarihi Ergenekon’a dayandığı için, bu günde demir dövülerek Ergenekon'dan çıkış da kutlanır.
TÜRK DÜNYASINDA NEVRUZ
Ege Üniversitesi (EÜ) Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü Türk Folkloru Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Alimcan İnayet, Nevruz’un Türk dünyasının ortak değerlerinden biri olduğunu ve bu bayramın "nevruz", "navruz", "navrız", "novrız", "mevris", "saban toy", "ulusun ulu günü" ve "cılgayak" gibi farklı adlarla anıldığını belirtmiştir.
Nevruz’un Anadolu’da da "mart dokuzu", "yıl sırtı", "gün dönümü" ve "sultan nevruz" gibi isimlerle kutlandığını ifade eden İnayet, şu görüşü dile getirmiştir:
"Nevruzun kökeniyle ilgili birkaç farklı görüş vardır. Bunlardan biri, Nevruz’un Türk bayramı olduğu ve Türkler aracılığıyla tüm Asya ve Avrupa'ya yayıldığıdır. Bu görüşü savunanlara göre, Nevruz’un temeli Ergenekon Destanı’na dayanır. Ergenekon, Türklerin var olma düşüncesinin sembolüdür. Nevruz, Türklerin Ergenekon’dan çıkışını anmak için kutlanmaktadır. Ayrıca, Çin tarih kaynakları Nevruz’un Hunlar döneminden itibaren kutlandığını kaydeder."
İnayet, Nevruz’un geçmişten günümüze kadar farklı Türk boylarını birleştiren bir kültür bağı olduğunu ve Türk milli bilincini, kimliğini ve kültürünü besleyen bir kaynak oluşturduğunu vurgulamıştır.
Kaynak: Haber Merkezi
