TUNUS (AA) - MEHMET AKİF TURAN / YEMNA SALMİ - Tunuslu uzmanlar, Avrupa Birliğinin (AB), Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said'in siyasi projesine engel olmayacağı ve 25 Temmuz kararlarına karşıt bir tavır takınmayacağı değerlendirmesinde bulunuyor.
AB, Cumhurbaşkanı Kays Said'in Tunus Meclisini feshetmesinin yolunu açan 25 Temmuz 2021 "olağanüstü kararlarının" ardından, ülkedeki siyasi kriz sürecinde birçok kez "demokrasiye dönüş" mesajları verdi.
Cumhurbaşkanı Said'in, 25 Temmuz kararlarını aldığı gün açıklama yapan AB Komisyon sözcülerinden Nabila Massrali, "Anayasal kurumlara ve hukukun üstünlüğüne saygı gösterme" çağrısında bulundu.
Meclis çalışmalarının askıya alınmasına karşı çıkan milletvekillerinin 30 Mart'ta çevrim içi oturum düzenlemesi üzerine aynı gün Meclisi fesheden Cumhurbaşkanı Said'in kararına karşı AB ülkeleri durumdan endişe duyduklarını bildirdi.
Massrali, 7 Nisan'da yaptığı açıklamada, "Tunus Parlamentosunun feshedilmesinden dolayı ciddi endişe duyduklarını" söyledi.
Avrupa Parlamentosu (AP), 11-13 Nisan tarihleri arasında Tunus'ta siyasi reformlar ve yeniden kurumsal istikrara dönüş için istişarelerde bulunmak üzere bir heyet gönderdi.
Resmi görüşmelerin ardından heyet tarafından yapılan açıklamada, "Tunus'taki siyasi krizin çözümü için sendikaların, sivil toplum kuruluşlarının ve kadın örgütleri temsilcilerinin katılım sağladığı geniş tabanlı ulusal bir diyaloğun acilen başlatılması" çağrısı yapıldı.
Tunuslu uzmanlar, ülkede 25 Temmuz 2021'den bu yana yaşanan siyasi kriz sürecinde AB ve AP üyesi ülkelerin tutumunu AA muhabirine değerlendirdi.
- AP'nin Tunus'a heyet göndermesi "diplomatik çöküş"
Tunuslu eski diplomat Abdullah el-Ubeydi, Avrupa'nın Cumhurbaşkanı Said'in siyasi projesini uygulamasına engel olmayı düşünmediğini savundu.
Ubeydi, "Ülkedeki siyasi durumu çevreleyen belirsizlik karşısında AP durumu yakından görmek için ülkeye bir heyet gönderiyor, bu Tunus diplomasisinin çöküşü demek. Bu durum bize şunu gösterdi, artık eskisi gibi diplomatik kanallar iyi çalışmıyor yani geleneksel diplomatik süreç iyi işlemiyor.” değerlendirmesinde bulundu.
AP'nin Tunuslu yetkililere mesajlarını direkt vermek ve olanları yerinde görmek için bir heyet gönderdiğini vurgulayan Ubeydi, sözlerine şu şekilde devam etti:
"Ülkeyi ziyaret eden heyetin herhangi bir fikri dikte etmek niyetinde olduğunu sanmıyorum ancak Tunus ile iş birliği kanallarını açık tutmayı ve ülkedeki muhatap kurumların bir an önce tesis edilmesine işaret ettiklerini düşünüyorum. AB, Said'e dikte yoluyla değil yaklaşan seçimlerde diğer adayları destekleyerek ülkede denge kurmaya çalışıyor."
- "AB demokrasi için kaygılı değil"
25 Temmuz kararlarının ardından Tunuslu aktivistler tarafından kurulan Darbeye Karşı Vatandaşlar Girişimi Üyesi Habib Buacile ise "Avrupa'nın girişimleri bizim hayal ettiğimiz gibi siyasi anlamda darbeye karşı çıkıp demokrasiyi savunmak değil." dedi.
Buacile, Avrupa'nın Tunus'ta stratejileri doğrultusunda hareket ettiğini vurgulayarak, şunları kaydetti:
"Avrupa, güney sınırında yer alan bölgelerde istikrarı ve stratejik dengeleri korumakla ilgileniyor. Bu istikrarı, 2011 yılında bölgede yaşanan Arap Baharı sürecini destekleyerek sağlayacağını düşündü. Ancak Avrupa çıkarlar ve dengelerle ilgilendiği için mümkün olduğu kadar Güney Akdeniz'de ipleri eline almaya çalışıyor."
Avrupanın demokrasiyle ilgilenmediğini dile getiren Buacile, "Avrupalıların 25 Temmuz darbesine karşı kararlı bir tavır almasını beklemiyoruz. Cumhurbaşkanı Said'i 2014 Anayasası'na sadık kalması noktasında zorlayacaklarını da düşünmüyoruz. Bunun yerine sosyal gerilimin tırmanmasına engel olmak için maddi destek sağlayarak, Said'i destekleyecekler." değerlendirmesinde bulundu.
Buacile sözlerini, "Avrupa, Tunus'un Çin ile Rusya eksenine girmesine engel olmak istiyor. Avrupalılar, Said'in Libya eski Devlet Başkanı Muammer Kaddafi rejimini hatırlatan siyasi bir sistem inşa etme serüvenine girmesine engel olmak için çaba sarf ediyorlar, bu yüzden Said ile beraber hareket ediyorlar." diyerek tamamladı.
- "Geri dönüşü olmayan bir yola girdik"
Siyasi analist ve akademisyen Halid Ubeyd ise 25 Temmuz olağanüstü kararları ile "geri dönüşü olmayan bir yola girdiklerini" söyledi.
Ubeyd, "Avrupa demokrasinin uygulanmasını istiyor fakat bu 25 Temmuz öncesine dönülmesi için baskı kuracakları anlamına gelmez." ifadelerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Said'in, Aralık 2021'de açıkladığı, 25 Temmuz 2022'de Anayasa değişikliği referandumu, 17 Aralık 2022'de ise erken genel seçimi öngören "yol haritasına" atıfta bulunan Ubeyd, şunları kaydetti:
"Avrupa, ülkede düzenlenecek Anayasa referandumu ve Parlamento seçimlerinin demokratik, şeffaf ve katılımcı bir şekilde işletilmesini garanti altına almayı hedefliyor."
AP heyetinin Tunus ziyaretini de değerlendiren Ubeyd, "Heyetin ziyareti Tunus ile AB'nin ortaklığı kapsamında gerçekleştirildi. AP tarafının, ülkedeki demokratik yola dönüş sürecinde özgürlükler ve insan haklarına saygı gösterilmesi taahhüdünü hatırlattığını düşünüyorum.” diye konuştu.
- Tunus'ta siyasi kriz
Tunus Cumhurbaşkanı Said'in Meclisi askıya alan ve milletvekili dokunulmazlıklarını kaldıran 25 Temmuz'daki olağanüstü kararlarının ardından ülkede bir tür "istisnai durum" oluştu.
Said, 22 Eylül 2021'de yeni kararnamelerle yetkilerini genişleterek yürütme organını tamamen kendine bağladı.
Ülkedeki bazı kesimler Said'in kararlarını "darbe" olarak nitelendiriyor ve Tunus'un demokrasiden uzaklaştığını savunuyor.
Kaynak:
