KABİL (AA) - BİLAL GÜLER/SAYED KHODAİBERDİ SADAT - Afganistan yönetimini ağustosta devralan Taliban'ın uyuşturucu ticaretini yasaklayacağını açıklamasına rağmen çiftçiler haşhaş ekimini artırarak sürdürüyor, kaçakçılar ise mahsulleri ülke dışına satmaya devam ediyor.
Afganistan'ın birçok vilayetinde kırsal alanlarda geniş kenevir ve haşhaş tarlaları görmek mümkün. Haşhaş ekiminde özellikle Hilmand ve Kandahar vilayetleri öne çıkıyor.
Temmuz sonlarında kenevir ekimi yapılırken ekim sonu, kasım başı gibi mahsul alınıyor. Haşhaş ise kasım sonu aralık başı gibi ekilmeye başlanıyor ve nisan ortalarından başlayarak mahsul toplanıyor.
Mahsul, uyuşturucu kaçakçılarına satılıyor. Kimi çiftçiler mahsulü ham olarak kimileri de işleyerek ülke içi ya da ülke dışındaki diğer uyuşturucu kaçakçılarına satıyor.
Özellikle ülkenin güneyindeki tarlalardan elde edilen mahsulün ağırlıklı olarak İran ve Pakistan sınırlarında yasa dışı kurulan ve Barançe adı verilen pazarlarda satıldığı öğrenildi.
- Taliban'ın uyuşturucu tavrı
Taliban'ın ağustostan itibaren ülkeye yeniden hakim olmasıyla en sık yinelediği vaatlerinden biri uyuşturucuyla mücadele oldu.
Taliban Sözcüsü Zabihullah Mücahid, ilk basın açıklamasında, ülkede uyuşturucu elde edilen bitkilerin ekimi ve ticaretini yasaklayacağını açıklamıştı.
Benzer şekilde, Taliban yönetiminin Dışişleri Bakan Vekili Emirhan Muttaki de Pakistan ziyaretinde, uyuşturucu madde ekimi ve kaçakçılığıyla mücadele edeceklerini söylemişti.
AA muhabirine konuşan Taliban yönetiminin İçişleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı Akilcan İzam, ilgili birimlere yeni atamaların yapıldığını belirtti.
Söz konusu birimlerin çalışmaya başlamasından bu yana uyuşturucuyla mücadele konusunda iyi kazanımlar elde edildiğini dile getiren İzam, "Bu mücadele devam edecektir. Uyuşturucunun kullanımı, ekimi ve ticaretine izin vermeyeceğiz. Mücadelemizi sürdüreceğiz." dedi.
Taliban'ın Kandahar Sözcüsü ve Kandahar Kültür ve Enformasyon Müdürü Hafız Nur Ahmedsaid, haşhaş ekiminin az masraflı ve kazançlı olduğunu ancak ekimlerin önüne geçmek için çiftçilere alternatiflerin sunulması gerektiğini söyledi.
Ahmedsaid, uyuşturucunun yalnız Afganistan'ı değil başka ülkeleri de etkilediğini belirterek, uluslararası toplumun bu konuda iş birliği yapması gerektiğini kaydetti.
Haşhaş ve kenevir ekimini engellemek için çabaladıklarını vurgulayan Ahmedsaid, "Haşhaş ekimine yüksek gelirli alternatifler bulmak için Taliban bu konuyu ciddi şekilde takip ediyor. Ancak ekonomik sıkıntılar nedeniyle çiftçiler haşhaş ekimi yapmaya mecbur kalıyor. Çünkü haşhaş az masrafla yüksek kazanç getiriyor." şeklinde konuştu.
Taliban hükümetinin resmi tutumuna karşılık çiftçiler şu ana kadar yönetim tarafından herhangi bir engelle karşılaşmadıklarını anlattı.
Ülkedeki genel eğilim Taliban sonrası Afganistan'a yönelik durdurulan uluslararası yardımların yeniden aktif hale gelmemesi ve bu işi yapanlara alternatifler sunulmadığı taktirde uyuşturucu sektörünün engellenemeyeceği yönünde.
- Taliban sonrası haşhaş ekimine talep ve afyon fiyatları artış gösterdi
Taliban'ın 15 Ağustos'ta başkent Kabil'e girerek ülke yönetimini devralmasının ardından uyuşturucu ticaretini yasaklayacağı yönündeki resmi tutumu nedeniyle pazarda oluşan belirsizlik afyon fiyatlarını artırdı.
Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi'nin (UNODC) Kasım 2021'de yayımladığı rapora göre, önceki yıllardaki fiyat artışları afyon üretimindeki düşüşten kaynaklanıyordu. Ancak 2021'de geçen yıla oranla afyon üretiminde yüzde 8 artış meydana geldi.
Rapora göre, 2021'de Afganistan'da 6 ton 800 kilogram afyon üretildi. Bunun dünya çapındaki kullanıcılara yaklaşık 320 ton saf eroin sağladığı belirtildi.
Öte yandan, Taliban sonrası uluslararası yardımların kesilmesi ile derinleşen ekonomik kriz birçok kişiyi yüksek kazançlı sektör olması nedeniyle bu alanda çalışmaya sevk ediyor.
Çiftçiler, legal iş olanaklarının olmaması, kuraklık ve gıda temininde yaşanan sorunlar nedeniyle birçok kişinin bu alana yöneldiğini belirtiyor.
BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Afganistan'da akut gıda güvensizliği ile karşı karşıya kalan kişi sayısının en az 18,8 milyon olduğunu ve bu sayının kış aylarında 22,8 milyona yükselmesinin beklendiğini duyurmuştu.
- Dünya haşhaş üretiminin yüzde 85'i Afganistan'dan
Afganistan, dünyada yasa dışı yollarla uyuşturucu madde elde edilen haşhaş ve kenevir gibi bitkilerin en fazla üretildiği ve ihraç edildiği ülkelerin başında geliyor.
UNODC raporuna göre, 2020'de dünyada haşhaştan elde edilen afyonun yüzde 85'inden fazlası Afganistan'da yapılıyor.
Afganistan, kenevir ekiminde de 2015-2019 yıllarında Fas'tan sonra ikinci sırada yer aldı.
Yine rapora göre, afyon ve benzeri uyuşturucu maddelerin ticareti 2021'de ülkeye 1,8 ila 2,7 milyar dolar gelir getirdi. Bu gelirin büyük kısmı afyon ihracatından elde edildi.
Rapora göre, haşhaşın yanı sıra metamfetamin üretiminde de son yıllarda ciddi artış gözlemlendiği ve bunun birçok ülke için tehdit oluşturduğu kaydediliyor.
Taliban'ın ülkeye ilk kez büyük ölçüde hakim olduğu 1996 sonbaharı ile ABD işgaliyle devrildiği 2001 arasındaki dönem, Afganistan'da afyon üretiminin en aza indiği dönem olarak kayıtlara geçti. Ancak 2001'den sonra afyon üretimi hızla arttı.
Kandaharlı çiftçiler, haşhaş ve kenevir ekiminin nohut, fasulye, mısır ya da diğer tarım ürünlerini yetiştirmekten daha kolay ve karlı olduğunu söyledi.
Afganistan'da yaşanan kuraklık da haşhaş ve keneviri, düşük su ihtiyacı nedeniyle daha popüler hale getiriyor.
- Müşteri aramak zorunda kalmıyorlar
Çiftçi Payanda Muhammed Hakimi (27), 7 yıldır haşhaş ektiğini daha önce fasulye, nohut, mısır ve buğday ekimi yaptığını ancak kuraklık ve su yetersizliği nedeniyle işlerinin bozulduğunu anlattı.
Bu nedenle haşhaş ekimine başladığını belirten Hakimi, haşhaş müşterisinin her zaman hazır olduğunu, alıcı aramak zorunda kalmadığını dile getirdi.
Haşhaşın iyi kazandırdığını ve bu işe devam edeceğini belirten Hakimi, Taliban öncesi kilogramını 5 bin afganiye (yaklaşık 55 dolar) sattıkları afyonu şu an 15 bin afganiye (yaklaşık 165 dolar) sattığını kaydetti.
Tarlalarından her yıl 500 kilogram kadar afyon elde ettiğini bildiren Hakimi, "Önceki hükümette bu işi yapmak için yerel yetkililere para veriyorduk. Ancak, Taliban'ın gelmesiyle kimseye para ödemiyoruz. Şu ana kadar Taliban tarafından haşhaş ekimine engelleme getirilmedi. Bu da işimizi kolaylaştırdı. Artık uyuşturucu kaçakçılarına ulaşmak ve uyuşturucu ticareti yapmak kolaylaştı." değerlendirmesinde bulundu.
- Fiyat artışı insanları bu alana yönlendirdi
Kandaharlı çiftçi Abdul Vahab Muhammedi (44) ise 22 yıldır haşhaş ektiğini ve elde ettiği afyonu Avrupa ülkelerine sattığını söyledi.
Afyon fiyatlarının artmasıyla birçok kişinin de haşhaş ekmeye başladığını ifade edn Muhammedi, nisan ayına kadar fiyatların daha da artacağını düşündüğünü vurguladı.
Tarlalarından her yıl yaklaşık bir ton afyon elde ettiğini kaydeden Muhammedi, "Afganistan su kaynaklarının çoğu İran ve Pakistan'a akıyor. Eğer haşhaş ekimi engellenecekse önce suların kontrol edilmesi ve çiftçilerin su ihtiyacının temin edilmesi gerekiyor. Ayrıca, çiftçilerin üreteceği diğer mahsullerin satılması için ülke dışında müşteri bulunması ve çiftçilerin desteklenmesi gerekiyor." dedi.
Kandahar'ın Meyvend ilçesinde yaşayan Nur Ali Ahmedzai (40) de 14 yaşından bu yana Afyon satıyor.
Taliban'ın gelmesiyle işlerinin açıldığını belirten Ahmedzai, afyon fiyatlarının artması nedeniyle İran ve Pakistanlı müşterilerinin sayısında azalma olduğunu ancak yine de işlerinin iyi olduğunu söyledi.
Şu an haftalık 10 kilograma kadar afyon satabildiğini belirten Ahmedzai, "Afyon ekimi ve satışının iyi bir şey olmadığını biliyorum ancak iş imkanlarının olmamasından dolayı bir lokma yiyecek ekmek bulabilmek için böylesi riskli bir işi yapmak zorundayız." şeklindeki görüşlerini paylaştı.
- Afganistan acil yardım bekliyor
Birleşmiş Milletler (BM) İnsani İşler Koordinasyon Ofisinin raporuna göre, Afganistan dünyada insani yardıma ihtiyaç duyan ilk 5 ülke arasında yer alıyor.
Taliban sonrası Afganistan'a yönelik uluslararası yardımlar sona ermişti.
Dünya Bankası, Uluslararası Para Fonu ve ABD Merkez Bankası da Afganistan'ın uluslararası fonlara erişimini kesmişti. Ülkedeki insani krizin derinleştiği yönündeki uyarıların ardından Dünya Bankası fonlardan 280 milyon dolarlık bir bütçenin Afganistan Merkez Bankasına transfer edilmesine onay vermişti.
ABD, Taliban'ın Kabil'e girişinden 2 gün sonra 17 Ağustos'ta Afganistan Merkez Bankasının yaklaşık 10 milyar dolarlık rezervini de dondurmuştu.
Söz konusu gelişmeler halihazırda çatışmalar ve istikrarsızlık nedeniyle zor günler geçiren ülke ekonomisini içinden çıkılmaz bir noktaya sürüklemişti. Afganistan genelinde işsizlik, fakirlik ve açlık alarm verici seviyelere ulaştı.
Taliban yetkilileri ise Afganistan'a yönelik uluslararası yardımları yeniden hayata geçirilmesini talep ediyor.
Kaynak:
Gelişmelerden zamanında haberdar olmak istiyor musunuz? Google News’te KONHABER'e abone olun.
