​Oruç ve Sağlık

 Rabbimiz Bakara suresi 183.ayetinde: “Ey îman edenler! Sizden önceki(ümmet)lere yazıldığı gibi, sizin üzerinize de oruçtutmak yazıldı (farz kılındı). Olur ki bu sâyede takvâya erersiniz.” buyurmaktadır. Peygamber efendimiz (S.A.V) de “Oruç tutun, sıhhat bulursunuz” buyurmuşlardır.
Orucun bize kazandırdıkları şüphesiz ne yalnız dünya ile ne de sadece âhiretle sınırlandırılabilir.
Müslümanlar orucu sadece ilahi bir emir olduğu için tutmuş, orucun maddî faydaları  hep ikinci planda kalmıştır.Allah (cc) rızasını kazanmak maksadıyla yapılan bu ibadetin insan bedenine de birçok faydaları vardır.
Birkaç günden birkaç aya varabilen bir sürede günün belli saatlerini hiçbir şey yiyip içmeden geçirmek, vücudu arındırmak (detoks yapmak) olarak adlandırılır. Detoks insanlık tarihi kadar eski bir tedavi yöntemidir.
 
Son zamanlarda İslam Dünyası ve Batı’da birçok üniversitede, oruç ve oruca benzeyen aralıklı açlık (intermittent fasting) konusunda birçok bilimsel çalışma yapılmış ve halen yapılmaktadır. Aralıklı açlık (intermittent fasting) , 16 saat açlık ve bunu izleyen 8 saatlik yemek yemeye izin verilen bir dönemdir. Bu ise neredeyse bizim sahur ve iftar ile sınırlarını çizdiğimiz oruç saatlerine tam olarak uymaktadır.
Biz de Ramazan ayına yaklaştığımız bu günlerde, orucun sağlık açısından kazandırdıklarına değinmek istiyoruz.
Bilimsel çalışmalar, hastalık oluşmadan önce yapılan koruyucu hekimliğin tedavi edici hekimlikten çok daha önemli olduğunu göstermektedir.  Aşikar hastalık ortaya çıktıktan sonra koruyucu hekimlik önemini yitirmektedir.
Oruç da en önemli koruyucu hekimlik yöntemlerinden biridir.
 
Bazı hastalıklar ortaya çıkmadan önce orucu düzenli olarak tutup, bu ibadetin maddi ve manevi faydalarından yararlanmalıyız. Aksi halde Tip I Diyabet gibi çoklu insülin kullanımını gerektiren bir takım şiddetli hastalıklar ortaya çıktıktan sonra oruç tutulmaması tavsiye edilmektedir.
Orucun birçok hastalık üzerinde olumlu ve hatta tedavi edici etkileri vardır;
Oruç obeziteyi (şişmanlığı) önler
Yapılan bilimsel çalışmalarda Ramazan ayı boyunca düzenli oruç tutanlarda vücut kitle indeksinin ( VKİ) anlamlı derecede düştüğü ve fazla kiloların azaldığı tesbit edilmiştir. Obez hastaların gün aşırı aç kalmalarıyla birlikte yapılan bir çalışmada, hastaların aç kaldıkları günlerde %26 daha az kalori aldıkları gösterilmiştir. Ayrıca hastaların aç kalmalarına karşın normal olarak yaptıkları fiziksel aktivitede bir azalma ya da güçlük de tesbit edilmemiştir.
Oruç kolesterolü (kan yağları) düzenler
İnsanda kan yağları başlıca LDL kolesterol, HDL kolesterol ve trigliseritten oluşmaktadır. Belirli değerlerin üzerine çıkan LDL kolesterol ve trigliserit kalp damar sağlığı açısından zararlı olabilmektedir. Düzenli oruç tutmakla kötü kolesterol diye adlandırılan LDL kolesterol ve trigliserit azalır, iyi kolesterol diye adlandırılan ve kalp damar sağlığı açısından yararlı olan HDL kolesterol artar.
Oruç hücresel hasarı ve yaşlanmayı önler
 Bilimsel çalışmalar, fazla karbonhidrat ve kontrolsüz enerji alımının hücresel hasarı artırdığını göstermektedir. Açlık ve özellikle oruç hücresel harabiyet ve yaşlanmaya neden olan serbest radikal hasarını engellemekte böylece yaşlanmayı geciktirmektedir.
Oruç kanser oluşumunu önler
Orucun birçok kanser türünde tümör gelişimini ve yayılmasını yavaşlattığı tesbit edilmiştir. Yapılan bilimsel çalışmalarda tüm vücudunu kanser sarmış fareler  aç bırakıldığında , farelerin yüzde 20’sinin  iyileştiği tesbit edilmiştir.
Bununla birlikte, oruçla besinsiz kalan sağlıklı hücrelerin kış uykusuna benzer bir sürece girdiği, buna karşın besinsiz kalan kanser hücrelerinin tahrip olduğu tespit edilmiştir.
Oruç nöronlarda hasar oluşumunu önler
Çoğunlukla bilinen ve söylenilenin aksine sağlıklı bireylerde açlık beyin ve sinir sistemine zarar vermemektedir. Beyin sağlığı üzerine olumlu etkilere neden olmaktadır. Yapılan bir çalışmada aralıklı aç bırakılan farelerin merkezi sinir siteminin ve tüm vücut sağlığının olumlu olarak etkilendiği gösterilmiştir.
Yapılan bilimsel çalışmalar, oruç tutmanın ya da uzun aralıklarla beslenmenin beyin sinir hücrelerinde (nöronlarda) hasar oluşumunu engellediğini göstermektedir.
Oruç kalp damar hastalığı ve diyabeti önler
Çağımızın hastalığı olan metabolik sendrom , başlıca kalp damar olmak üzere birçok organ sağlığını tehdit etmektedir. Her yıl dünyada metabolik sendromla mücadele etmek için milyarlarca dolar para harcanmaktadır.
Oruç, insülin direnci ve kolesterol değerleri üzerine olumlu etkisi sayesinde metabolik sendrom, dolayısıyla  kalp damar hastalığı ve diyabet oluşumunu engeller.
Oruç  insan psikolojisini düzeltir.
Oruç, Akut Stres Bozukluğu, Akut Depresyon, Yaygın Anksiyete Bozukluğu, Obsesif Bozukluklar, Dürtü Denetleme Bozukluğu ve Antisosyal Kişilik bozukluklarının tedavisinde son derece önemli bir insan iyileştirme yöntemidir.
       Bununla beraber Ramazan aylarında alkol tüketiminin azalması, kavgaların azalması, intihar oranlarının azalması orucun çok önemli bir ibadet olduğunu göstermektedir.
 
İlginç olan bir başka çalışmada da kokain bağımlılarının rehabilitasyonları sırasında aralıklı açlığın hastaların tedavilerine bağlılığını artırdığı gösterilmiştir.
Oruç egzersiz verimini artırır
Açlık durumunda egzersiz yapılması, metabolik uyumu, performansı artırmakta, kaslardaki protein sentezini artırmakta ve egzersiz sonrasındaki, beslenmenin vücut gelişimi üzerine olumlu etkilerini artırmaktadır.
Müslüman atletlerde Ramazan ayında yapılan bir çalışmada, oruç tutmanın egzersiz performansını etkilemediği, kan yağ düzeylerinde de olumlu etkilerinin olduğu gösterilmiştir. Açlıkta, oruç tutarken egzersiz yapıldığında , daha fazla yağ yakılmakta, böylece vücut toplam yağ oranı azalmakta ve sağlıklı bir şekilde kilo verilmektedir.
Oruç Yaşam Süresini Uzatır
Yapılan bir bilimsel çalışmada, her iki, üç, dört günde bir 24 saat aç bırakılan deney farelerinde hayvanların büyümelerinde bir yavaşlama olmaksızın, yaşam sürelerinin uzadığı gösterilmiştir
Başka bir çalışmada c.elegans kurtlarının yaşam sürelerinin 24 ve 48 saat süreli aralıklı açlık periyotlarıyla uzadığı tesbit edilmiştir. Bunun da biz insanların bu hayvanlarla ortak taşıdığımız bir gen üzerinden olduğu gösterilmiştir.
Yukarıda da belirtildiği gibi  sağlık açısından birçok faydaları olan oruç ibadeti,  Tip I diyabet, böbrek yetmezliği gibi bir takım şiddetli hastalıklarda tavsiye edilmemektedir. Kronik hastalığı olan ve oruç ibadetini yerine getirmek isteyenlerin doktorlarının tavsiyelerine uymalarında yarar vardır.
Atalarımızın söylediği gibi, ‘Az yiyen melek olur, çok yiyen helak olur’ diyerek Ramazan ayının dünya ve ahiret saadetine vesile olacak maddi ve manevi feyizlerle dolmasını Rabbimizden niyaz ediyorum.