ANKARA (AA) - Türkiye'de kültür harcamaları geçen yıl bir önceki yıla kıyasla yüzde 5,9 yükselerek 60 milyar 346 milyon 102 bin liraya ulaştı.
Türkiye İstatistik Kurumu, 2020 yılına ilişkin kültür ekonomisi ve kültürel istihdam verilerini açıkladı.
Buna göre, kültür harcamaları geçen yıl bir önceki yıla göre yüzde 5,9 artarak 60 milyar 346 milyon 102 bin liraya yükseldi.
Kültür harcamalarının, gayrisafi yurt içi hasılaya oranı 2020'de yüzde 1,2 olarak gerçekleşti.
Toplam kültür harcamaları içinde genel devlet harcamalarının payı yüzde 55,2, özel harcamaların payı ise yüzde 44,8 oldu.
Genel devlet harcamaları içindeki kültür harcamaları geçen yıl bir önceki yıla kıyasla yüzde 2,2 azalarak 33 milyar 334 milyon 483 bin liraya geriledi. Harcamaların yüzde 78,1'i merkezi devlet, yüzde 21,9'u mahalli idareler bütçesinden gerçekleştirildi.
- Hane halkı kültür harcamalarında "TV ve ekipmanı" ilk sırada
Hane halklarının geçen yıl gerçekleştirdiği toplam kültür harcamasının dağılımına bakıldığında, televizyon ve ekipmanı masraflarının yüzde 20,2, veri işlem ekipmanlarının yüzde 15,3, kablolu/özel TV yayın hizmetlerine ödenen ücretlerin yüzde 13,6, kırtasiye ve çizim malzemelerinin yüzde 13,2 ve kitapların yüzde 13,1 paya sahip olduğu görüldü.
- Kültürel sektörlerdeki girişimlerin cirosu yükseldi
Kültürel sektörlerde faaliyet gösteren girişimlerin cirosu geçen yıl 2019'a kıyasla yüzde 6,8 artarak 89 milyar 938 milyon 70 bin lira olurken bu sektörlerde çalışan sayısı aynı dönemde yüzde 1,9 düşerek 251 bin 232'ye geriledi.
Kültürel sektörler arasında girişim sayısının en fazla olduğu faaliyet yüzde 16,9 ile belirli bir mala tahsis edilmiş mağazalarda gazeteler ve kırtasiye ürünlerinin perakende ticareti oldu.
Kültürel sektörlerde faaliyet gösteren girişimlerin faktör maliyetiyle katma değeri 2020'de bir önceki yıla kıyasla yüzde 7,2 artarak 16 milyar 941 milyon 978 bin lira seviyesinde gerçekleşti.
Katma değerin yüzde 23,5'i kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, yüzde 12,4'ü sinema filmi, video ve televizyon programları yapımcılığı, ses kaydı ve müzik yayımlama faaliyetleri, yüzde 11,7'si mücevher ve benzeri eşyaların imalatı alanında faaliyet gösteren girişimler tarafından üretildi.
- Kültürel mal ihracatı 41,3 milyar lira
Kültürel mal ihracatı söz konusu dönemde yüzde 4 azalarak 41 milyar 328 milyon 949 bin liraya geriledi. Ana mal ihracatı yüzde 4,3 azalırken ikincil mal ihracatı yüzde 4,6 arttı. Kültürel mal ihracatının toplam mal ihracatı içindeki payı ise 2020'de yüzde 3,4 oldu. Kültürel alanlara göre bakıldığında, en çok paya sahip olan el sanatlarının ihracat toplamı geçen yıl 30 milyar 540 milyon 548 bin lira olarak kayıtlara geçti. El sanatlarının toplam kültürel mal ihracatı içindeki payı yüzde 73,9 oldu.
Kültürel mal ithalatı ise geçen yıl 2019'a göre yüzde 0,9 düşerek 29 milyar 136 milyon 227 bin liraya geriledi. Ana mal ithalatı yüzde 25,8 azalırken ikincil mal ithalatı yüzde 21,2 arttı.
Kültürel mal ithalatının toplam mal ithalatı içindeki payı 2020'de yüzde 1,9 oldu. Kültürel alanlara göre bakıldığında, görsel ve işitsel medyanın ithalat toplamı geçen yıl 14 milyar 733 milyon 658 bin lira olarak gerçekleşti. Görsel ve işitsel medyanın toplam kültürel mal ithalatı içindeki payı ise yüzde 50,6'yı buldu.
- Kültürel istihdam azaldı
Kültürel istihdam 2020'de bir önceki yıla göre yüzde 6,2 azalarak 592 bin kişi oldu. Kültürel istihdamın yüzde 50,7'sini kadınlar, yüzde 49,3'ünü erkekler oluşturdu.
Yaş gruplarına göre bakıldığında, kültürel istihdamda olanların yüzde 64,5'i 30-54, yüzde 26,2'si 15-29, yüzde 9,3'ü ise 55 ve daha yukarı yaş grubunda yer aldı.
Kültürel istihdamda olanların yüzde 38,7'sini yükseköğretim mezunları, yüzde 37,5'ini lise altı eğitimliler, yüzde 23,6'sını lise ve dengi meslek okulu mezunları oluşturdu. Bir önceki yıla göre kültürel istihdamda olan, lise altı eğitimlilerin sayısı yüzde 15,3 azalarak 222 bin kişi, lise ve dengi meslek okulu mezunlarının sayısı aynı kalarak 140 bin kişi ve yükseköğretim mezunlarının sayısı yüzde 0,4 artarak 229 bin kişi olarak kayıtlara geçti.
Kültürel istihdamda olanların yüzde 57,8'i ücretli, maaşlı veya yevmiyeli çalışırken yüzde 42,2'si işveren, kendi hesabına veya ücretsiz aile işçisi olarak hizmet verdi. Çalışanların yüzde 72,5'i tam zamanlı, yüzde 27,5'i yarı zamanlı faaliyet gösterdi. Kültürel istihdamda yer alan kişilerin haftalık ortalama normal çalışma süresi 37,5 saat oldu. El sanatları çalışanlarının payı yüzde 41,2'ye ulaştı.
Kültürel istihdamın yüzde 89,4'ünü kültürel meslek alanlarında, yüzde 10,6'sını ise diğer meslek alanlarında çalışanlar oluşturdu. Kültürel mesleki alanlara bakıldığında kültürel istihdamda olanların yüzde 41,2'sini el sanatları çalışanları, yüzde 18,9'unu mimar, planlamacı ve tasarımcılar, yüzde 7,4'ünü sanat ve kültürle ilgili yardımcı profesyonel meslek mensupları, yüzde 7,4'ünü yazarlar, gazeteciler ve dilbilimciler oluşturdu.
- Mimarlık ve uzmanlaşmış tasarımın payı yüzde 11,7
Kültürel istihdamın yüzde 29,6'sı kültürel, yüzde 70,4'ü ise diğer faaliyet alanlarında çalışanlardan meydana geldi. Kültürel faaliyet alanlarına göre, mimarlık ve uzmanlaşmış tasarım faaliyetlerinde çalışanların toplam kültürel istihdam içindeki payı yüzde 11,7, yaratıcı sanatlar, gösteri sanatları ve eğlence faaliyetlerinde çalışanların payı yüzde 4,9, programcılık, yayıncılık ve haber ajanslarının faaliyetlerinde çalışanların payı ise yüzde 3,9 olarak hesaplandı.
Kaynak:
