İSTANBUL (AA) - Seyyah Evliya Çelebi ve eseri "Seyahatname" hakkındaki akademik çalışmalar, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi (FSMVÜ) Evliya Çelebi Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi çatısı altında toplanacak.
FSMVÜ, alanında ilk olan çalışmalara yenisini ekleyerek Evliya Çelebi Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi'ni hayata geçirdi.
Evliya Çelebi'nin "Seyahatname"si özelinde dil, edebiyat, coğrafya, tarih, sosyoloji, mimari, antropoloji ve benzeri farklı disiplinlerin ortak ve bağımsız olarak yeni çalışmalar ve yeni projeler üretmesini sağlamak, "Seyahatname" türündeki eserler ile bu eser etrafında oluşmuş farklı disiplinlere ait ulusal ve uluslararası literatürü takip etmek, araştırmacılara altyapı hazırlamak amaçlarıyla kurulan merkez, "Evliya Çelebi'nin Dünyasını Haritalandırmak" başlıklı ilk program ile kamuoyuna tanıtıldı.
Türkiye'de ilk olma özelliği taşıyan merkezde gerçekleştirilen panelde, Evliya Çelebi'nin hayatı, dil bilime katkıları ve haritaları konuşuldu. Üniversitenin Üsküdar Yerleşkesi'ndeki açılış töreninde Evliya Çelebi alanında çalışan akademisyen ve araştırmacıları bir araya geldi.
Açılışta konuşan FSMVÜ Rektörü Prof. Dr. M. Fatih Andı, merkezin hem üniversite hem Türk akademisi hem de dünya adına önemli bir adım olduğuna işaret ederek, "Evliya Çelebi'nin bugünün kültür ortamında yanlış anılmalarını önleyecek, onun kimliğini ve Seyahatname'yi olduğu sahih rotaya oturtacaktır. Merkezimizin hayırlı, bereketli çalışmalar üreten, kaynak toparlayıcı bir odak olmasını diliyorum." diye konuştu.
- "Verimli çalışmalara imza atacağımızı temenni ediyorum"
Evliya Çelebi Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Musa Duman, Evliya Çelebi ve Seyahatname'si hakkında ulusal ve uluslararası alanda yapılan sayısız çalışmanın bir araya getirildiği, kütüphanesi ve altyapısıyla nitelikli araştırma imkanlarının sunulduğu bir merkez hedeflediklerini belirtti.
Evliya Çelebi İstanbullu bir seyyah olduğu için İstanbul'da böyle bir araştırma merkezinin kurulmasının çok önemli olduğunu anlatan Duman, "Evliya Çelebi'yi odağa alan, aynı zamanda çağını, eserini, seyahat kültürünü araştıran çalışmaların yer aldığı bir merkez olsun istedik. Kütüphanemizden de alanda çalışan herkes yararlanabilecek. Şu an web sitemizde Evliya Çelebi'nin bibliyografyası hazırlanıyor, tamamlandığında herkese açık hale getirilecek. Verimli çalışmalara imza atacağımızı temenni ediyorum." dedi.
Açılış konuşmalarının ardından düzenlenen panelde, uzun yıllar Evliya Çelebi metinleri üzerine çalışan editör M. Sabri Koz, çocukluğundan bugüne ünlü seyyaha dair okumalarını, çalışmalarını anlattı.
Ortaokul yıllarındayken tanıştığı Seyahatname'yi gittiği her yere taşıdığını söyleyen Koz, Evliya Çelebi hakkındaki ilk yazısını ise 1974'te yazdığını dile getirdi.
- "Bugün artık kaybolan bir dünyayı Seyahatname'de bulabiliyoruz"
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Hayati Develi, Evliya Çelebi'nin gezip gördüğü yerlerin dilleri hakkında Seyahatname'de verdiği bilgilerin, dillerin birbiriyle ilişkilerine, toplumdaki iletişim değerlerine ve birbirlerine etkilerine kadar pek çok doğrudan ve dolaylı bilginin de kaynağı olduğunu aktardı.
Develi, "Evliya Çelebi'nin dil coğrafyasında Almanca, Arnavutça, İtalyanca, Ladino, Sırpça, Boşnakça, Lehçe, Hırvatça, Abazaca, Çerkezce, Ubıkça, Kalmukça, Gürcüce, Lazca, Arapça, Ermenice, Farsça, Kürtçe, Hintçe gibi pek çok farklı dil vardır. Tüm bu çeşitliliğin haritasını çıkarmak mümkün. 17. yüzyıl Osmanlı toplumunda dilsel durumla ilgili bilgi veren bu harita bölgeye ilişkin bilgilerimizi de zenginleştirecektir." değerlendirmesinde bulundu.
Kapadokya Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuran Tezcan, Robert Dankoff ile 2011 yılında yayınladıkları Evliya Çelebi'nin "Nil Haritası" kitabı üzerinden, bugün Evliya Çelebi'ye ait olduğu kabul edilen Vatikan'daki Türkçe Nil haritasının Seyahatname ile benzerliklerini ele aldı.
Seyahatname'nin 10. cildinde büyük yer kaplayan Mısır seyahatinin ve metinle paralel giden Nil haritasının kaybolmaya yüz tutmuş Afrika kültürüne dair çok önemli bilgiler içerdiğini kaydeden Tezcan, "Evliya Çelebi sadece Nil'i anlatsaydı da bize çok şey bırakmış olacaktı. 10. cildin yaklaşık 200 sayfasında bize Nil boyunca yaptığı seyahati, gözlemlerini ve 17. yüzyıl Afrika'sını anlatır. Bu yüzyılda Afrika'yı anlatan başka bir eser yoktur. Bugün artık kaybolan bir dünyayı Seyahatname'de bulabiliyoruz." ifadelerini kullandı.
FSMVÜ Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Zekeriya Kurşun, 2012 yılında bilim dünyasına tanıttığı Evliya Çelebi'nin Dicle ve Fırat haritasını keşfetme sürecini anlatarak, büyük seyyahın başka haritalarının da olabileceğini dile getirdi.
- Merkez hakkında
Evliya Çelebi Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi, Seyahatname özelinde dil, edebiyat, coğrafya, tarih, sosyoloji, mimari, antropoloji ve benzeri farklı disiplinlerin ortak ve bağımsız olarak yeni çalışmalar ve yeni projeler üretmesini sağlayacak.
Merkez aynı zamanda Seyahatname'yi, içerdiği coğrafi bölgeler ile belirtilen farklı disiplinler üzerinden incelemek ve bu alanda yeni bilimsel çalışmalara zemin hazırlamak, bu alanda yapılacak lisansüstü çalışmaları teşvik etmek gibi amaçlar taşıyor.
Merkez bünyesinde Seyahatname'ye dair yazılı ve görsel tüm çalışmalar takip edilecek, çevrim içi bir veri tabanı oluşturulup Evliya Çelebi Seyahatname'si özelinde ve etrafında oluşan literatür, çalışma ve projeler, sempozyum ve bilimsel çalışmalar araştırmacıların istifadesine sunulacak.
Kaynak:
