ANKARA (AA) - 2021 Nobel Fizik Ödülü'nü kazanan iki bilim insanı Syukuro Manabe ve Klaus Hasselmann, insanlık için hayati öneme sahip iklim konusundaki çalışmalarıyla bu karmaşık sistemin işleyişine dair önemli bilgiler edinilmesini sağlarken diğer kazanan Giorgio Parisi'nin keşifleri, fiziğin yanı sıra matematik, biyoloji, nörobilim ve yapay zeka ile öğrenme gibi çeşitli alanlarda birçok farklı madde ve olgunun anlaşılmasını mümkün kıldı.
Syukuro Manabe, çalışmalarıyla atmosferde artan karbondioksit seviyelerinin, Dünya'nın yüzeyinde sıcaklıkların yükselmesiyle sonuçlandığını ortaya koydu. 1960'larda Dünya'nın ikliminin fiziksel modellerinin gelişimine öncülük eden meteorolog ve klimatolog, hava kitlelerinin düşey taşınması ile radyasyon dengesi arasındaki etkileşimi inceleyen ilk insan oldu.
Klaus Hasselmann da iklim ve havayı ilişkilendiren bir model yarattı, böylece hava değişken ve düzensiz olsa da iklim modellerinin muteber olabileceğini gösterdi. Hasselmann'ın yöntemleri, atmosferde artan sıcaklığın, insan kaynaklı karbondioksit emisyonlarının sonucu olduğunu kanıtlamak amacıyla kullanıldı.
Farklı bir alandaki çalışmalarıyla Nobel Fizik Ödülü'ne layık görülen Giorgio Parisi de düzensiz karmaşık maddelerde gizli kalmış yapıları keşfetti. Parisi'nin keşifleri, karmaşık sistemler teorisine en önemli katkıyı sunanlar arasında yer aldı.
- Syukuro Manabe kimdir?
1931 doğumlu Syukuro Manabe, 1958 yılında Tokyo Üniversitesinde doktora yaptıktan sonra Ulusal Hava Bürosunun Atmosferik Dolaşım Araştırma Birimi'nde çalışmak üzere ABD'ye gitti.
1997-2001 yıllarında da Japonya'da Küresel Isınma Araştırma Birimi'nin başkanlığını yürüten Manabe, Ulusal Hava Bürosunda görevli iken atmosferin üç boyutlu modellerini geliştirmek üzere Joseph Smagorinsky ile çalıştı.
İkili, çalışmaları sırasında atmosferde karbondioksit yoğunluğundaki değişime cevaben Dünya'nın yüzeyinde ve troposferde sıcaklığın arttığını, öte yandan stratosferde düştüğünü keşfetti.
- Klaus Hasselmann kimdir?
Almanya'nın Hamburg kentinde 1931 yılında dünyaya gelen oşinograf Klaus Hasselmann, iklimin değişkenliğini ortaya koyan Hasselmann modelini geliştirdi.
İklim dinamikleri, stokastik süreçler ve okyanus dalgaları konularında makaleler yayımlayan Hasselmann, 1975-1999 yıllarında Max Planck Meteoroloji Enstitüsünün yöneticiliğini yaptı.
Avrupa İklim Forumu'nun da kurucusu olan Hasselmann, doğa olaylarının ve insan faaliyetlerinin iklimde bıraktığı izleri tespit etmenin yöntemlerini de ortaya koydu.
- Giorgio Parisi kimdir?
1948 doğumlu İtalyan teorik fizikçi Giorgio Parisi, çalışmalarında kuantum alan teorisi, istatiksel mekanik ve karmaşık sistemlere odaklandı.
Roma Sapienza Üniversitesinden 1970 yılında mezun olan Parisi, 1981-1992 yıllarında Roma Tor Vergata Üniversitesinde teorik fizik profesörü olarak çalıştı.
Hala Roma Sapienza Üniversitesinde Kuantum Teorileri profesörü olan Parisi'nin keşifleri, birçok farklı ve görünürde tamamen rastlantısal maddeler ve olayların anlaşılmasını ve açıklanmasını sağladı.
Kaynak:
