“Fakir toprakların zengin ağacı” sözünü zeytin yetiştiriciliği ile uzaktan yakından ilişkisi olan herkes duymuştur. Gerçekten de fakir topraklarda da yetişen bu muhteşem ağaç yetiştiği bölgeye gerek ekonomik gerek kültürel mutlaka bir zenginlik katmıştır. Ülkemiz zeytinin doğduğu topraklar olmasına karşın, bugün artık liderliği Akdeniz’in diğer yakasında ki ülkelere kaptırmıştır.
Liderliği kaptırmamızın nedeni de herkesin tahmin ettiği gibi son yıllarda zeytin ağaçlarının sürekli kesilmesi değil. Aksine son 15 yılda zeytin ağacı plantasyonumuz 90 milyon adetten 170 milyon adede çıkmış durumda. Bu verilere göre ağaç sayımız İspanya’dan sonra ikinci durumda. Peki zeytin ağacı sayımız artarken nasıl oluyor da üretim de İtalya, Yunanistan gibi ülkelerin gerisinde kalıyoruz. Bunun birkaç sebebi var. Bunların başında verimlilik geliyor. İspanya da dekar başına 1250 kg zeytin alınırken, ülkemizde iyimser tahminle 500-600 kg gibi rakamlar alınmakta.
Maalesef çiftçilerimiz, ziraat mühendislerimiz ve tarım müdürlüklerimiz bu konuda yeteri kadar araştırma ve geliştirme içerisinde değiller. Dogmatik olarak bildikleri “zeytin su istemez” gibi yanlış inanışlara sahipler. Evet zeytin az suyla idare edip meyve verebilir fakat sulandığında verimi çok daha fazla artacaktır. Belli dönemlerde bakım, budama ve zirai mücadele ile zeytin ağacının periyodisite olarak da bilinen az yılı çok yılı farklarını azaltır veya ortadan kaldırır.
Yine küçük ölçekte zeytincilik yapmakta hem verimliliği azaltıyor hem de maliyetleri yükseltiyor. Özellikle İspanya da 1000 dekar ve üzeri yetiştiricilik yapan çok fazla. Böyle büyük çapta üretim yapmanın getirdiği başka avantajlar da bulunmakta. Mekanizasyon bunların başında geliyor. Bu tür büyük ölçekli alanlarda zeytin yetiştiriciliği yapmak, fidan dikiminden sulamaya, budamadan hasada makine ile yönetilebildiği gibi zeytin ve zeytinyağı kalitesini de yüksek ve stabil hale getirmekte. Zeytinin en büyük maliyetinin hasat olduğu düşünüldüğünde, bunu makinelerle yapmanın maliyetleri aşağıya çekmenin yanında, kaliteli ürün almada da çok büyük etkisi vardır. Öyle ki son yıllarda çok popüler hale gelen Soğuk Sıkım Zeytinyağı üretmenin başında kaliteli zeytin meyvesi ve bunu kısa sürede yağhaneye ulaştırmak gelmektedir. Bu anlamda ülkemizde ki tarlaların şirketler veya kooperatifler aracı ile birleştirilmesi ve üretimin kesinlikle büyük ve endüstriyel olarak yapılması gerekmekte. Böylece hem maliyet düşüşleri hem de kaliteli ürün üretimi ile ülke ve dünya pazarında ki rekabetimizi arttırmamız kolaylaşır.
Ülkemizde ki bir diğer eksiklikte doğru ve yerinde çeşit seçimi yapılmamasıdır. Bilinçsizce yapılan ırk seçimleri, başarısızlıkla sonuçlanabilir. Öncelikle, çiftçimizin yaşadığı bölgenin iklimi, toprak yapısı, dip suyu incelenmeli, sonrasında meyvenin sofralık olarak mı yoksa yağlık olarak mı değerlendirileceğine karar verilmeli ve ona göre ırk seçimi yapılmalıdır. Günümüzde artık geliştirilmiş bodur, sık dikime ve makine ile işlenmeye uygun fidanlar bulunmaktadır. Bu türler genelde yağlık cinslerdir. Eğer yatırımcı sofralık zeytin yapacaksa, yine detaylı olarak siyah mı yeşil mi ya da salamura zeytin, sele zeytin, çizik ve kırma zeytin olmaya uygun cins ve ırkları seçmeye en başından özen göstermelidir. Böylece planlı bir yetiştiricilik ile daha beklenebilir sonuçlara ulaşılır.
Tabi ki iklim koşullarının değişmesinin de verimlilik üzerinde çok büyük etkisi vardır. Ama unutmayalım ki bu diğer ülkeler içinde geçerlidir. Ülkemiz de zeytin ağacı dışında ki tüm ağaçlarımızda aynı yöntemler uygulanması halinde tarım arazilerimizi dekar başına daha verimli hale getirip daha kaliteli meyveler alabiliriz.
Kaynak:
