ERBİL (AA) - Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü'nün (UNESCO) Dünya Mirası Listesi'nde bulunan Irak'ın Erbil kentindeki tarihi kalenin 11 yıl önce başlayan restorasyonu ekonomik kriz engeline takıldı.
UNESCO, 22 Haziran 2014'te Erbil Kalesi'ni Dünya Mirası Listesi'ne aldı. Örgütün internet sitesinde paylaştığı bilgilere göre kale bir dönem Mezopotamya'da hüküm süren birçok imparatorluğa ev sahipliği yaptı.
Kale içindeki arkeolojik çalışmalara göre tarihi mekan, Mezopotamya'daki ilk şehirleşmenin merkezlerden birisi kabul ediliyor. Günümüze kadar ayakta kalabilen kale, Asuri İmparatorluğunun önemli siyasi ve dini merkezi olarak biliniyor.
UNESCO'ya göre kale içindeki yerleşim alanı farklı dönemlerde "Irbilum, Urbilum, Urbel, Arbail, Arbira, Arbela" isimleriyle de anıldı.
- 2009'da başlayan restorasyon 2014'te durdu
Tarihi kale, Erbil kent merkezindeki yüksek bir tepe üzerine kurulu ve daire şeklinde bir yapıya sahip. Yüzlerce evin bulunduğu kalenin dışındaki kentleşme de yine kalenin mimari özellikleriyle inşa edildi.
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY), tarihi kaleyi koruma altına alma maksadıyla, 2009 yılında evlerin boşaltılması yönünde karar çıkardı. Bu karar kapsamında çoğunlukta Türkmenlerin ikamet ettiği kaledeki yüzlerce ev boşaltıldı.
Erbil Kalesi Restorasyon Komisyonu Başkanı Nihad Latif, AA muhabirine restorasyon sürecine ilişkin konuştu.
Latif, 2009 ve 2014 yılları arasında kalenin restorasyonunda ciddi ilerleme kaydettiklerini belirterek, terör örgütü DEAŞ'ın Haziran 2014'te ülkenin üçte birini ele geçirmesi ve ardından yaşanan ekonomik krizin restorasyon çalışmalarını sekteye uğrattığını ifade etti.
Tüm zorluklara rağmen evlerin tahliye edildiğini ve 4 yıl boyunca restorasyonun sürdüğünü söyleyen Latif, bu şekilde kalenin yıkılmaktan kurtarıldığını aktardı.
Restorasyon Komisyonu Başkanı Latif, "Birinci aşama kalenin kurtarılmasıydı ve bunu başardık. İkinci aşama da kale içinde kalan evlerin restorasyonu veya eski dokusu korunarak yeniden inşası." dedi.
Erbil'de faaliyet gösteren özel bir şirketin 2 milyon dolarlık fon yardımıyla restorasyon işlemine 2019'da yeniden başlandığını aktaran Latif, şöyle devam etti:
"ABD'nin Bağdat Büyükelçiliği de restorasyon için 860 bin dolarlık bir bütçe ayırdı. Bu yardımlar sayesinde kale içindeki tarihi hamam ve kültür merkezi olacak bir evin onarımına başladık. Kaledeki ana sokak ve küçük meydanın altyapısını da bitirmeyi hedefliyoruz."
Latif, kale içindeki kanalizasyon, internet ve su hattının yer altına çekildiğini ve şu anda elektrik hattının döşenmesinin kaldığını söyledi.
Elektrik hattı tamamlandıktan sonra ana sokakta bir kafe ve restoran açmayı düşündüklerini dile getiren Latif, "Çünkü kaleyi günde 1500 kişi ziyaret ediyor ancak oturup dinlenecek bir yer yok. Eğer bu yıl herhangi bir sorun çıkmazsa hedefimize ulaşacağız. Kale içindeki 425 evden 220'si onarıldı ve ayakta duruyor ancak 205 ev kısmen yıkılmış durumda. Elimizdeki belgeler ışığında yeniden inşa edeceğiz." diye konuştu.
Net bir bütçeye sahip olmadıkları için restorasyonun tam olarak ne zaman biteceğine dair kesin bir tarih veremeyeceklerini aktaran Latif "Ancak tahminlerimize göre 100 milyon dolarlık bir bütçeye ihtiyaç var. Kale içindeki sokaklar dar, tamamen yıkılan evler var. Yeniden inşası zaman alacak." ifadelerini kullandı.
Kaynak:
