ANKARA (AA) - Nobel Kimya Ödülü bu yıl, "lityum iyon bataryaların icat edilmesine katkıda bulunan çalışmalarından ötürü" bilim insanları John B. Goodenough, M. Stanley Whittingham ve Akira Yoşino'ya verildi.
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisinden yapılan açıklamada, 2019 Nobel Kimya Ödülü'nün "lityum iyon bataryaların icat edilmesine yönelik çalışmalarından ötürü" ABD'li John B. Goodenough, İngiliz M. Stanley Whittingham ve Japon Akira Yoşino arasında paylaştırıldığı belirtildi.
Açıklamada, "Günümüzde dizüstü bilgisayarlardan cep telefonlarına kadar çok sayıda elektronik araçta kullanılan lityum iyon bataryalar, insan yaşamında çığır açtı. Bu yılın Kimya Ödülü kazananları, çalışmalarıyla kablosuz ve fosil yakıtlardan bağımsız bir toplumun temellerini attılar." ifadelerine yer verildi.
- Whittingham, "ilk lityum bataryayı yapan" isim oldu
İngiliz kimyager M. Stanley Whittingham, 1970'li yılların petrol krizi sırasında, fosil yakıtlardan bağımsız olarak çalışabilecek yeni bir teknoloji arayışı içinde lityum maddesinin elektronlarını dışa aktarma konusundaki büyük potansiyelini keşfetti.
Lityum elementi ile deneyler yapan Whittingham, ilk lityum bataryayı yapan isim oldu.
ABD'li katı hal fizikçisi John B. Goodenough, lityum bataryaların potansiyelini iki katına çıkaran koşulları yaratarak, kullanımı daha pratik hale getiren çalışmalara öncülük etti.
Japon kimyager Akira Yoşino Yoşino da bataryalardaki saf haldeki lityumu bütünüyle çıkarıp, bataryaları yalnızca lityum iyonlarıyla çalışabilir hale getirdi. Bu icat, bataryaların pratik hayatta yaygın kullanımını mümkün hale getirdi.
Goodenough, Whittingham ve Yoşino, ödülün yanı sıra 9 milyon İsveç Kronu (yaklaşık 1 milyon dolar) para armağanının da sahibi oldu.
- Nobel Kimya Ödülü
Nobel Ödülleri'nin verilmeye başladığı 1901'den bu yana 111 kez Nobel Kimya Ödülü verildi.
Toplam 184 kişiye layık görülen ödüllerden 63'ü tek kişiye verilirken, 23'ü 2 kişi, 25'i ise 3 kişi arasında paylaştırıldı.
Nobel Kimya Ödülü'ne bugüne dek 5 kadın layık görüldü: Marie Curie (1911), Curie'nin kızı Irene Joliot-Curie (1935), Dorothy Crowfoot Hodgkin (1964), Ada Yonath (2009) ve Frances H. Arnold (2018).
Nobel Kimya Ödülü'nü alan en genç bilim insanı Frederic Joliot oldu. Joliot, 1935'te eşi Irene Jolio-Curie ile ödülü kazandığında 35 yaşındaydı.
Ödülü bu yıl, 97 yaşında kazanan ABD'li John B. Goodenough ise ödülü kazanan "en yaşlı bilim insanı" olarak kayıtlara geçti.
Nobel Kimya Ödülü'nü 2015'te Türk bilim insanı Aziz Sancar kazanmıştı. Sancar, "Nobel Ödülü kazanan ilk Türk bilim insanı" olmuştu.
Kaynak:
