RİZE (AA) - Rize'de, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi ve ÇAYKUR öncülüğünde, TÜBİTAK desteğiyle, çay gen kaynakları korunarak nitelikli ve kaliteli çay üretilmesi amacıyla "Ulusal Çay Gen Havuzu" oluşturulması çalışmaları tamamlandı.
TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, üniversitenin Pazar ilçesindeki Ziraat Fakültesi Kampüsü'nde bulunan "Ulusal Çay Gen Havuzu"nun açılış töreninde, dünyadaki beşinci çay gen havuzunun kıymetli olduğunu söyledi.
ÇAYKUR'un sahiplenmesi ile projenin çok iyi bir noktaya geldiğini belirten Mandal, "Hedefimizi 2 bin olarak belirlemiştik. Şu an 2 bin 54 tane farklı tür var. Çay bu bölgenin bir gerçeği. Gelecek açısından baktığımızda, bu kadar çok rekabetin olduğu ortamda ne kadar çok katma değer katabilirsek, o kadar kıymetli hale getirebiliyorsunuz. Bu çalışmanın en büyük önemi, Türkiye'yi çayda beşinci büyük olarak ifade ediyoruz ama katma değer noktasını geliştirmemiz olduğunu biliyoruz." dedi.
Mandal, katma değer denildiğinde akla havacılık, uzay gibi değerli kavramların geldiğine işaret ederek, şöyle devam etti:
"Ülkemizin de liderlik yaptığı alanlar. Rize'deki en önemli katma değer ise çaya vereceğimiz katma değer. Bundan ekmeğini kazanan, evini, ailesini, bölgeyi geçindiren her bir bireye faydası olacak. Çünkü bahçelerimizde tek tip homojen olmayan, önceki yıllardan kalma yetiştiriciliğin olduğu, katma değeri düşük genler var. İnsanlar artık içmek için çayın yanında yan ürün olarak neler yapılabileceğine bakıyor. Bunun için elinizdeki ürünü tespit edip, düzgün olarak yetiştirmeniz lazım."
Gen çalışmasının tamamlandığını ifade eden Mandal, "Bundan sonra artık dört tip çay olan, yeşil çay, siyah çay, beyaz çay ve çok az bildiğim Oolong çayı. Bugün Keziban hocamız bize tattıracak. Türkiye'de üretiminin olmadığı söylendi. Bunların hepsi katma değer noktasında farklı adımlar." diye konuştu.
- 4 ilde, 31 ilçede çay alanları tarandı
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Hüseyin Karaman da sudan sonra en fazla tüketilen içeceğin çay olduğunu anlattı.
Rize'de 22 bin kişinin çay sektöründe çalıştığını belirten Karaman, 220 bin ailenin çay müstahsili, üretici konumunda olduğunu vurguladı.
Karaman, çayla ilgili organik gübre, çay kanunu, çay kütüphanesi, verimlilik ve kalite iyileştirme, çaydan alternatif ürün elde etme gibi birçok proje ve çalışma yapıldığına dikkati çekti.
TÜBİTAK tarafından desteklenerek hayata geçirilen, "Çay Bitkisinin Gen Havuzunun Oluşturulması ve Ticari Çeşit Adaylarının Belirlenmesi" çalışmasının en değerli çalışma olduğunun altını çizen Karaman, çalışma ekibinin çay tarımı yapılan Rize, Trabzon, Artvin ve Giresun'da 31 ilçede yer alan çay plantasyonlarının tamamını taradığını aktardı.
Karaman, taramalar sonucunda tespit edilen 2 bin 34 farklı genotipin koruma altına alındığını dile getirerek, ÇAYKUR'un elinde bulunan yerli ve yabancı çeşitler de eklenerek genotip sayısının 2 bin 54'e çıkarıldığı bilgisini verdi.
Genotiplerin tamamının Ulusal Çay Gen Havuzu'na dikildiğini ve koruma altına alındığını belirten Karaman, "Çalışma kapsamında iki farklı gen havuzu oluşturuldu. Bunların birisi, ÇAYKUR'un Hayrat bahçesinde, diğeri üniversitemizin Ziraat Fakültesi bahçesindedir. Bu çalışma, ülkemizdeki tüm çay plantasyonlarının tarandığı ilk ve tek çalışmadır. Çay Gen Havuzu, dünyada en büyük beşinci gen bankası olmaktadır." değerlendirmesinde bulundu.
Konuşmaların ardından gen havuzunun açılışı yapıldı, davetlilere yeşil, siyah, beyaz ve Oolong çayı ikram edildi.
Törene, Vali Kemal Çeber, ÇAYKUR genel müdür yardımcıları Zeki Karaoğlu ve Erdinç Hatinoğlu, Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Akbulut, Ziraat Fakültesi Çay ve Çay Ürünleri Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Keziban Yazıcı ve diğer ilgililer katıldı.
Kaynak:
