İSTANBUL (AA) - AHMET ESAD ŞANİ - Yapımcı, yönetmen, senarist ve oyuncu Osman Fahir Seden'in vefatının üzerinden 24 yıl geçti.
Kemal Seden'in oğlu olarak 22 Mart 1924'te İstanbul'da dünyaya gelen Seden, Alman Lisesinin ardından İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi.
Babasının izinden giderek lise yıllarında ithal filmlerin dublajları için çeviriler yapmaya başlayan usta sinemacı, 1941'de babasını kaybetti.
Seden, 1949'un sonunda İngiltere ve ABD'deki yapım şirketleriyle film alımı üzerine yaptığı görüşmelerin sonrasında, kendi filmlerini yapmaya karar verdi.
Kütüphanelerden belgeler toplayarak ve çevresindekilerden hikayeler dinleyerek 1951'de "İstanbul Kan Ağlarken" adlı ilk senaryosunu kaleme alan Seden, Kani Kıpçak'ın yönettiği filmin yapımcılığını üstlendi.
- Türkiye'nin ilk özel film şirketini kurdu
Osman Fahir Seden, Ömer Lütfi Akad'ın yönettiği 1952 yapımı "Kanun Namına" filminin senaryosunu yazıp yapımcılığını üstlendi. Ardından kardeşi Şakir Seden ile Türkiye'nin ilk özel film şirketi Kemal Film'i kurdu.
"Kanlarıyla Ödediler" filmiyle 1955'te yönetmenliğe adım atan Seden, başrollerinde Eşref Kolçak ve Sadri Alışık'ın rol aldığı "Düşman Yolları Kesti" filmini 1959'da izleyiciyle buluşturdu.
Usta yönetmen, Yeşilçam'da başlattığı "yıldız sistemi"yle 1960'lı yıllarda Ayhan Işık, Belgin Doruk, İzzet Günay, Türkan Şoray, Fatma Girik, Ediz Hun, Feridun Karakaya, Sadri Alışık ve Zeki Müren'in de aralarında olduğu çok sayıda ünlü ismi, Kemal Film bünyesinde Türk sinemasına kazandırdı.
Yönetmen, senarist Seden, farklı türde çok sayıda filme imza atarken, 1960'lı yıllara kadar dram ve macera filmleri 1962'den sonra ise daha çok güldürü ve polisiye müzikal yapımlara yöneldi.
- "Çalıkuşu" filmini aynı adlı romandan sinemaya uyarladı
Türkan Şoray, Kartal Tibet, Parla Şenol, Kadir Savun ve Zeynep Değirmencioğlu'nun oyuncuları arasında yer aldığı Reşat Nuri Güntekin'in "Çalıkuşu" romanından aynı adla Osman Seden tarafından beyaz perdeye aktarılan film, 1966'da sinemaseverlerle buluştu.
İzleyicinin büyük ilgi gösterdiği filmin ardından "Çalıkuşu", 1986'da TRT'de yayımlanmak üzere diziye uyarlandı. Başrollerini Aydan Şener, Kenan Kalav ve Sadri Alışık'ın paylaştığı dizi, 7 bölüm olarak yayımlandı.
İlk senaryosu "Kanun Namına" filminin sonunda hapse giren Nazım Usta'nın hapisten çıktığında karşılaştığı dünyayı anlatan "20 Yıl Sonra" (1972), Yeşilçam'da nadir rastlanan bir devam filmi fikri oldu.
Kariyerinin ilerleyen yıllarında İslami filmlere de imza atan Seden, 1973'te "Rabia" ve "Hazreti Ömer'in Adaleti" filmlerinin yanı sıra Kadir İnanır ve Gülşen Bubikoğlu ile macera ve komedi türündeki "Yaban" filmini sinemaseverlerin beğenisine sundu.
- Kemal Sunal filmlerini izleyiciyle buluşturdu
Osman Fahri Seden, Orhan Gencebay ile 1975'te "Batsın Bu Dünya", 1976'da "Bıktım Her Gün Ölmekten", 1977'de "Hatasız Kul Olmaz" filmlerini, 1978'de Kemal Sunal'ın ün kazandığı "İnek Şaban" ve "Yüz Numaralı Adam", 1979'da "Dokunmayın Şabanıma" ve "Bekçiler Kralı", Ferdi Tayfur ile 1979'da "İnsan Sevince", 1980'de "Durdurun Dünyayı", 1982'de "Sen de mi Leyla", Ümit Besen ile de 1982'de "Islak Mendil" filmlerine imza attı.
Kemal Film'in ekonomik nedenlerle kapandığı 1972 yılına kadar, 30'dan fazla filmin yönetmenliğini yapan Seden, senarist ve yönetmen olarak sinemadaki varlığını sürdürdü.
Usta sinemacı, son yıllarında TRT ve özel televizyonlar için dizi filmler çekti.
Hayatı boyunca 130'dan fazla film yöneten ve birçok prestijli ödül kazanan Seden, 1991'de Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından "Devlet Sanatçısı" unvanına layık görüldü.
"Delicesine", "Devlerin Aşkı", "Fırat", "Vatandaş Rıza", "İnsan Sevince", "Hülyam", "Nefret" ve "Karanfilli Naciye" filmlerinde oyuncu olarak yer alan Seden, son filmi "Suçlu"yu 1989'da tamamladığında 136 filmle, Türk sinemasının en çok film çeken üçüncü ismiydi.
Toplumun genel değer yargılarına, ahlaki yapısına ters düşmeyecek, hitap ettiği izleyici kitlesinin hislerine tercüman olabilecek öyküleri izleyiciyle buluşturan Seden, 1 Eylül 1998'de İstanbul'da vefat etti.
Osman Seden ayrıca "Kanlarıyla Ödediler", "Sönen Yıldız", "İntikam Alevi", "Berduş", "Bir Avuç Toprak", "Gurbet", "Cilalı İbo Yıldızlar Arasında", "Düşman Yolları Kesti", "Kırık Plak", "Namus Uğruna", "Ayşecik Yavru Melek", "Cilalı İbo Rüyalar Aleminde", "Çalıkuşu", "Merhamet", "Hicran Yarası", "İngiliz Kemal'in Oğlu", "Osmanlı Kartalı, "Mazi Kalbimde Yaradır", "Hazreti Ömer'in Adaleti", "Batsın Bu Dünya", "Nereye Bakıyor Bu Adamlar", "Hatasız Kul Olmaz", "Yüz Numaralı Adam", "İnek Şaban", "Bekçiler Kralı", "Dokunmayın Şabanıma", "Mirasyediler" ve "Zehra Ana" filmlerinin yönetmenliğini yaptı.
Kaynak:
