İSTANBUL (AA) - Küresel elektrik talebindeki büyümenin bu yıl zayıf küresel ekonomik göstergeler ve yüksek fiyatların etkisiyle geçen yıla göre sert bir düşüş göstermesi beklenirken, talepteki yavaşlamayla elektrik sektöründen kaynaklı karbon emisyonlarının yüzde 1 azalacağı hesaplanıyor.
Uluslararası Enerji Ajansının (IEA) Elektrik Piyasası Raporu'na göre, elektrik talebi bu yıl yüzde 2,4 büyüyecek. Bu oran, Kovid-19 salgını sonrası geçen yıl elektrik talebinde görülen yüzde 6'lık güçlü artışa göre oldukça düşük seviyede bulunurken, salgın öncesindeki son 5 yıldaki ortalama talep artışıyla paralel seyrediyor.
Ekonomilerin salgın sonrası toparlanamadan Rusya'nın Ukrayna'da başlattığı savaşın etkisiyle zayıflamaya devam etmesi, doğal gaz ve kömür fiyatlarındaki artışın elektrik fiyatlarını yükseltmesi, elektrik talebindeki büyümeyi yavaşlatan ana nedenler olarak öne çıkıyor.
Küresel elektrik talebindeki kısıtlı büyümeye rağmen, yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretiminin bu yıl yüzde 10 artarak kısıtlı miktarda da olsa fosil yakıtlardan üretimi ikame etmesi bekleniyor.
- Kömürden elektrik üretiminde artış, gazdan üretimde düşüş
Nükleerden elektrik üretiminde ise bu yıl yüzde 3 azalış öngörülüyor. Buna rağmen, düşük karbonlu elektrik üretiminin toplamda yüzde 7 artacağı ve fosil yakıtlardan elektrik üretiminde yüzde 1'lik düşüş sağlayacağı hesaplanıyor.
Düşük karbonlu kaynaklardan üretimin artması ve talepteki yavaşlamayla, elektrik sektörü kaynaklı karbon emisyonlarının yüzde 1 azalması bekleniyor. Böylece, küresel elektrik sektöründen kaynaklanan karbon emisyonları 2021'de ulaştıkları tüm zamanların en yüksek seviyesinden düşmüş olacak.
Karbon emisyonlarındaki düşüş, dünyada ve özellikle Avrupa'da Rusya-Ukrayna Savaşı sonrası doğal gaz tedarikinde yaşanan kısıtlar nedeniyle kömür tüketiminin arttığı bir dönemde görülecek.
Kömürden elektrik üretiminin bu yıl Avrupa'nın kullanımının etkisiyle artması beklenirken, doğal gazdan elektrik üretiminin yüksek fiyatlara bağlı olarak yüzde 2,6 düşmesi bekleniyor.
- Enerji krizine en etkili çözüm, temiz enerji dönüşümünü hızlandırmak
Rapora göre, bu yılın ilk yarısında Avrupa'da ortalama doğal gaz fiyatları geçen yılın aynı dönemine göre 4 kat, kömür fiyatları ise 3 kat daha arttı. Kömür ve gaz fiyatlarındaki artışlar da elektrik fiyatlarını birçok piyasada üç kattan fazla yükseltmiş durumda.
IEA Enerji Piyasaları ve Güvenliği Direktörü Keisuke Sadamori, rapora ilişkin değerlendirmesinde, Rusya-Ukrayna Savaşı'nın etkisiyle dünyanın "ilk gerçek küresel enerji krizini" yaşadığını belirterek, şunları kaydetti:
"Elektrik sektörü, en ağır etkilenen sektörler arasında. Bu durum özellikle enerji piyasasında şiddetli bir karmaşanın yaşandığı Avrupa'da oldukça belirgin. Tedarik kısıtları ve artan fiyatların kırılgan elektrik sistemlerinde zorluklar oluşturduğu ve kesintilere neden olduğu gelişen ekonomilerde de aynı şekilde. Hükümetler, acil önlemlerle anlık zorluklara çare arıyorlar ama aynı zamanda temiz enerji dönüşümünü hızlandırmaya da odaklanmalılar çünkü bu krize en etkili ve uzun vadeli cevap temiz enerji kaynaklarıyla verilebilir."
Kaynak:
