KUDÜS (AA) - ENES CANLI - İsrail'in, gerek Suriye ve Ukrayna savaşı gerekse bölgesel konularda Rusya ile sürdürdüğü hassas ilişki, Rus Adalet Bakanlığının, İsrail Yahudi Ajansının (JAFI) Rusya'daki temsilciliğini kapatması talebi üzerine yeni bir yol ayrımına girdi.
İsrail diplomatik, güvenlik ve stratejik ortaklıklarını özellikle ABD ve Batı ülkeleri ekseninde inşa etmesine rağmen son yıllarda Rusya ile de yakınlaşan bir görüntü çizdi. İsrail, Rusya ile sağladığı askeri koordinasyon sayesinde İran'a bağlı hedefler olduğu gerekçesiyle Suriye'ye hava ve füze saldırıları gerçekleştirdi.
Ancak Ukrayna savaşının doğurduğu Rusya ve Batı arasındaki yeni kamplaşma İsrail'i zor durumda bıraktı. Rusya'nın Ukrayna saldırısına başlamasından sonra İsrail hükümeti başlangıçta Rusya'yı doğrudan hedef alan açıklamalardan kaçınarak "ateşkes, barış" çağrılarını yineledi ve Ukrayna'ya sadece insani yardım gönderdiğine vurgu yaptı.
Bir önceki Başbakan Naftali Bennett, Rusya'nın ismini zikretmeden Ukrayna savaşına ilişkin açıklama yaparken dönemin Dışişleri Bakanı Yair Lapid, Rusya'yı suçlayan ve kınayan açıklamalarıyla dikkati çekti.
Tel Aviv yönetimi, Rusya'yı karşısına alma konusundaki çekincelerini, "Ukrayna'daki sayısı yüz binlere ulaşan Yahudi cemaati" ve "Suriye'deki Moskova ile askeri koordinasyon, güvenlik" şeklinde sıraladı.
- Ukrayna savaşı ve gidişatı dengeleri bozdu
İsrail'in, Ukrayna ve Rusya'ya karşı tavır alma konusunda ABD ve Batı'daki müttefiklerinden baskı gördüğü basına yansıdı. Bu kapsamda İsrail, nisan ayı sonunda Kiev yönetimine çelik yelek ve askeri kask gönderme kararı aldı.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda, nisan ayında Rusya'yı, Ukrayna'ya karşı başlattığı savaş nedeniyle Cenevre merkezli İnsan Hakları Konseyi üyeliğinden çıkarmak amacıyla yapılan oylamada İsrail, Rusya aleyhine oy kullandı.
Rusya Dışişleri Bakanlığı, oylama üzerine İsrail'in, "Ukrayna'daki durumu kullanarak uluslararası toplumun dikkatini Filistin meselesinden çekmeye çalıştığını" vurguladı.
Rus yöneticilerin, Filistinli yetkililerle yaptığı telefon trafiği de bu dönemde yoğunlaştı.
- Lavrov'un "Hitler Yahudi asıllıydı" açıklamalarına İsrail'den tepki
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un, mayıs başında Adolf Hitler'in Yahudi asıllı olduğu yönündeki açıklamalarına İsrail'de en üst düzeyden tepkiler geldi. Rusya'nın Tel Aviv Büyükelçisi Dışişleri Bakanlığına çağrıldı.
Dönemin İsrail Başbakanı Bennett, Dışişleri Bakanı Yair Lapid ve diğer birçok üst düzey isim, Lavrov'un açıklamalarına tepki gösterdi.
İsrail hükümetinden yapılan yazılı açıklamada, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in, Lavrov'un "Hitlerin Yahudi asıllı olduğu" şeklindeki ifadeleri nedeniyle Bennett'ten özür dilediği bildirildi. Ancak Kremlin'den yapılan açıklamada Putin'in özür dilediğine dair bir bilgi yer almadı.
Bu dönemde, Rusya Dışişleri Bakanlığı, İsrailli paralı askerlerin Ukrayna saflarında Rus birliklerine karşı savaştığını iddia etti.
- Lapid, Başbakanlık koltuğuna oturdu
İsrail'de Başbakan Naftali Bennett liderliğindeki sekiz parçalı hükümet geçen ay sonunda düştü. Koalisyon anlaşması gereği Yair Lapid, 1 Kasım'daki erken genel seçimlere kadar başbakanlık koltuğuna oturdu.
Lapid, Dışişleri Bakanlığı döneminde Ukrayna savaşı konusunda Rusya'ya yönelik sert açıklamalarıyla biliniyordu.
- İlişkilerde İsrail Yahudi Ajansı gerginliği
Rus Adalet Bakanlığının geçen hafta İsrail'in kuruluşunda da önemli rol oynayan İsrail Yahudi Ajansının (JAFI) Rusya temsilciliğinin kapatılması yönündeki talebi ilişkilerde yeni bir çatlağa yol açtı.
İsrail'in kuruluşunda da aktif faaliyet gösteren İsrail yönetimiyle yakın ilişki içindeki JAFI, dünya genelinden Yahudilerin İsrail'e kesin göçü ve bazılarının da Filistin topraklarına yerleştirilmesinde kritik rol oynamasıyla biliniyor.
İsrail basınının aktardığına göre, Sovyetler Birliğinin yıkılmasının ardından bir milyona yakın Yahudi İsrail'e göç etti. Rusya'da da İsrail'e kesin göç yapabilecek yaklaşık 600 bin Yahudi yaşıyor.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, 22 Temmuz'da yaptığı açıklamada, JAFI'nın Rusya temsilciliğinin kapatılmasıyla ilgili talebin, Rus mevzuatıyla ilgili olduğunu söyledi.
JAFI'nın temsilciliğinin kapatılmasına ilişkin ön duruşma yarın gerçekleştirilecek.
- İsrail'den "Rusya ile ilişkileri etkiler" açıklaması
Tel Aviv yönetimi, Rusya'nın bu talebi karşısında hızla harekete geçti. Başbakan Yair Lapid, kabine, ilgili kurum ve kuruluşlardan üst düzey yetkililerle toplantı yaptı.
Toplantıda, Lapid, Yahudi Ajansının kapatılmasının "Rusya ile ilişkilerini etkileyeceğini" söyledi. Başta İsrail Dışişleri Bakanlığı Hukuk Müşavirliği olmak üzere ilgili kurum ve kuruluşlardan bir heyetin Rusya'ya gitmek üzere hazırlanması kararlaştırıldı.
Ancak İsrail merkezli Haaretz gazetesinin hafta başındaki haberine göre Rus makamları JAFI'nın kapatılması yönündeki talebi görüşmek üzere Rusya'ya gitmek isteyen İsrail heyetine onay vermedi.
- İsrail, Rusya ile ilişkilerin bozulmasından endişeli
Lapid, bu toplantı sırasında Dışişleri Bakanlığına JAFI'nın Rusya temsilciliğinin kapatılması durumunda atılacak adımlar üzerinde çalışması yönünde talimat vermişti.
İsimleri açıklanmayan yetkililere dayandırılan haberlerde, İsrail'in Moskova Büyükelçisi'ni istişare için çağırmak dahil olmak üzere bir dizi muhtemel yanıtın gündeme geldiği İsrail basınında yer aldı.
Haaretz gazetesinin haberinde İsrailli bir yetkilinin, "Medyaya sızdırmalarla, Rusya'ya karşı boy göstermek eğlenceli ancak bu tür adımlar, iki ülke arasındaki ilişkilerin bozulmasına neden olabilir ve İsrail'in önde gelen çıkarlarını sabote edebilir." şeklindeki ifadelerine yer verildi.
- Rusya, İsrail'i Ukrayna konusunda eleştirdi
Krizin tırmandığı sırada Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, dün İsrail'in Ukrayna konusunda "yapıcı olmayan" ve "taraflı" söylem kullandığını belirterek, "Bu bizim için kesinlikle anlaşılmaz ve garipti." dedi.
"Rusya ile İsrail arasındaki ilişkilerin kendi başına kötüleşmediğini" belirten Zaharova, şöyle devam etti:
"Maalesef, son aylarda Tel Aviv tarafından yapılan açıklamalarda, kesinlikle yapıcı olmayan ve en önemlisi, taraflı söylem duyduk. Bu bizim için kesinlikle anlaşılmaz ve garipti. Çünkü İsrail, diaspora hem Ukrayna hem de Rusya ile ilişkilere dahil olması açısından tablonun tamamını görmeliydi."
İsrail'in Rusya karşıtı pozisyon sergilediğine ve sadece Ukrayna yönetimini desteklediğine dikkati çeken Zaharova, "bunun Batı'nın tuhaf ve vahşi sesiyle uyumlu olduğunu ve soru işaretleri oluşturduğunu" vurguladı.
Zaharova, "Şimdi bu ülkenin yönetiminden, Rusya'nın bazı eylemlerinin ikili ilişkileri etkileyebileceği yönünde yorumlar duyduğumuzda, şunu sormak isterim: Aynı insanlar, son aylarda kendi eylem ve açıklamalarının ikili ilişkileri etkilediğini düşünmüyor mu? Bu pozisyon, aktif şekilde terfi edildi. Bu açıklamalar rastgele yapılmadı. Bu, oldukça geniş çaplı bir siyasi irade idi." şeklinde konuştu.
Rusya Adalet Bakanlığının, İsrail Yahudi Ajansı (JAFI) temsilciliğinin tasfiyesi için mahkemeye başvurması meselesine değinen Zaharova, "Bu şüphesiz yasal düzlemdir." ifadesini kullandı.
- Kremlin'den JAFI'nın kapatılması "hukuki" ısrarı
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, başkent Moskova'da dün düzenlediği basın toplantısında, "JAFI'nın Rus mevzuatına uyumluluğu konusunda soru işaretleri var ve bu durumu siyasileştirmemek, Rusya-İsrail ilişkilerine yansıtmamak gerekir." dedi.
Peskov'un bu açıklamasından birkaç saat sonra İsrail hükümeti de Peskov'un açıklamalarına referansla bir yazılı açıklama yaptı.
Açıklamada, şu ifadeler kullanıldı:
"İsrail ile Rusya arasındaki ilişkiler uzun bir tarih, düzenli iletişim ve ortak ilişkiler üzerine kurulu. Yahudi cemaati bu ilişkilerin merkezinde duruyor. Eğer, İsrail Yahudi Ajansının (JAFI) Rusya'daki temsilciliğinin önemli faaliyetlerine ilişkin hukuki bir mesele varsa İsrail her zaman olduğu gibi iki ülke arasındaki ilişkileri koruyarak diyalog kurmaya hazır."
- Rusya'ya ait füzeler, iki ay önce Suriye'de İsrail uçaklarını hedef aldı
İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz da dün katıldığı bir konferansta Rusya'ya ait füzelerin, iki ay önce Suriye'de İsrail uçaklarını hedef aldığını söyledi.
Olayın sadece bir kez olduğunu ve saldırının İsrail'in Suriye'ye yönelik hava saldırısı sırasında gerçekleştiğini belirten Gantz, İsrail uçaklarının saldırıyı gerçekleştirip bölgeden ayrıldıktan sonra füzelerin ateşlendiği bilgisini paylaştı.
İsrail ile Rusya arasındaki "Yahudi Ajansı" polemiğine de değinen Gantz, bu sorunun çözülebileceğine inandığını ve Rusya ile ilişkilerinin çok önemli olduğunu kaydetti.
- Rusya ile ilişkilerin mimarı Netanyahu'dan hükümete eleştiri
İsrail'de 2009-2021 yılları arasında Başbakanlık yapan ve Rusya ile ilişkilerin gelişmesinde rol oynayan muhalefet lideri Binyamin Netanyahu, hükümeti Rusya hakkında "gevezelik ederek" ulusal güvenliği tehlikeye atmakla suçladı.
Tel Aviv'de düzenlediği bir basın toplantısında konuşan Netanyahu, "Yıllardır Rusya ile ölçülü, dengeli ve sorumlu bir ilişki sürdürdük. Korkarım ki yıllardır inşa ettiklerimizin altı birkaç hafta içinde oyuluyor." dedi.
Netanyahu, hükümeti, "amatörlük, sorumsuzluk ve küstahlık birleşimi sergilemek"le itham etti.
Buna karşılık, İsrail Başbakanlık Ofisi, yaptığı yazılı açıklamada, Netanyahu'yu konuyu basın toplantısı üzerinden tartışmak yerine güvenlik ve diplomasi toplantılarına katılarak öğrenmeye çağırdı.
Açıklamada, İsrail'in güvenliği ve Rusya'daki Yahudi cemaatinin güvenliği ve menfaati için konunun basın toplantılarıyla değil "sessiz biçimde hükümet kanallarıyla çözülmesi" gerektiği vurgulandı.
Kaynak:
