TAHRAN / ANKARA (AA) - İran ve Çin heyetleri, 2021'de Tahran ve Pekin arasında imzalanan ancak henüz hayata geçirilemeyen "25 Yıllık Kapsamlı İşbirliği Anlaşması"nın uygulanma sürecini değerlendirerek, görüş alışverişinde bulundu.
İran resmi ajansı IRNA'ya göre, resmi ziyaret kapsamında başkent Tahran'ı ziyaret eden Çin Başbakan Yardımcısı Hu Chunhua ve beraberindeki üst düzey heyet, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhammed Muhbir ve İranlı yetkililer ile bir araya geldi.
Haberde, İran ve Çinli yetkililerin, 2021'de Tahran ve Pekin arasında imzalanan ancak henüz hayata geçirilemeyen 25 Yıllık Kapsamlı İşbirliği Anlaşması'nın uygulama sürecini değerlendirerek, görüş alışverişinde bulunduğu aktarıldı.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhbir, görüşmede, "İran ve Çin'in dünya hakimiyetinin tek taraflılığına karşı aynı görüş ve pozisyona sahip olduğunu ve iki ülke arasında çeşitli konularda iyi ve yapıcı müzakerelerin sürdüğünü" ifade etti.
İran'ın petrol ve gaz rezervlerine, transit taşımacılık gibi sektörlerdeki kapasitesine işaret eden Muhbir, Tahran'ın enerji, transit geçiş ve ortak üretim gibi sektörlerde Pekin ile işbirliğini geliştirmeye hazır olduğunu kaydetti.
Muhbir, iki ülke arasındaki yüksek hacimli ekonomik ve ticari işlemlere rağmen yerel para birimlerinin kullanımının asgari düzeyde olduğunu bunun mümkün olduğunca artırılması gerektiğini vurguladı.
Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'da 9 Aralık'ta düzenlenen Çin- Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) Zirvesi'nin ardından yayımlanan sonuç bildirisinde yer alan ülkesine yönelik ifadelere işaret eden Muhbir, İran'ın toprak bütünlüğü konusunun tüm İranlılar için hassas ve önemli olduğunu, tüm ülkelerin "bu dokunulmaz ilkeye" saygı göstermesi gerektiğini söyledi.
- Çin'in İran'la kapsamlı stratejik ilişkiler geliştirme iradesi değişmeyecek
IRNA'ya göre, Çin Başbakan Yardımcısı Hu da Tahran-Pekin arasındaki ilişkileri "tarihi" şeklinde niteleyerek, "Çin'in İran'la kapsamlı stratejik ilişkiler geliştirme iradesinin asla değişmeyeceğini" ifade etti.
İran'ın toprak bütünlüğü konusuna da değinen Hu, şöyle devam etti:
"Çin, İran'ın ulusal egemenliğini, toprak bütünlüğünü, ulusal onurunu ve dış müdahaleye karşı mücadelesini desteklemektedir. Bu alanda iki taraf, kararlı bir şekilde birbirini desteklemeli ve terörle mücadele alanında iş birliği ve koordinasyonunu güçlendirmelidir."
Başbakan Yardımcısı Hu, 25 Yıllık İran-Çin Kapsamlı İşbirliği Anlaşması'nın her iki taraf için de önemli ve olumlu olduğunu belirterek Pekin'in Tahran ile işbirliğini ve koordinasyonunu güçlendirmeye istekli olduğunu vurguladı.
Haberde ayrıca, İran ile Çin arasındaki 25 Yıllık İşbirliği Anlaşması çerçevesinde 16 farklı projenin hayata geçirilmesi konusunda mutabakat sağlandığı belirtildi.
Öte yandan Çin'in İran'ın kontrolünde olan ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) de hakimiyet iddiasında bulunduğu Basra Körfezi'ndeki üç ada hakkında Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) ile ortak yaptığı açıklamaya tepki gösteren İran Devrim Muhafızları Ordusu komutanlarından Tuğamiral Ali Rıza Tengsiri, "Biz de falan ada özgürdür ya da falancaya aittir diyelim. Bu doğru mu?" ifadelerini kullandı.
İran'dan yayın yapan Öğrenci Haber Ağının (SNN) yayımladığı habere göre, Devrim Muhafızları Ordusu Deniz Kuvvetleri Komutanı Tuğamiral Tengsiri, başkent Tahran'daki İmam Hüseyin Üniversitesinde düzenlenen bir etkinlikte yaptığı konuşmada, Hürmüz Boğazı'ndaki Ebu Musa ile Büyük Tunb ve Küçük Tunb adalarının önemine işaret etti.
Tengsiri, "Ebu Musa'yı kaybedersek İran'ın petrol ve doğal gaz çıkarma yeri olan Sirri Adası'nı ardından da Büyük Tunb ve Küçük Tunb'u kaybederiz. Bu bölgeyi kaybedersek Basra Körfezi üzerinde kontrolümüz kalmaz." değerlendirmesinde bulundu.
- İran-Çin arasında 25 Yıllık Kapsamlı İşbirliği Anlaşması
Tahran ve Pekin yönetimleri, İran'ın Çin'in başlattığı "Bir Kuşak, Bir Yol" projesine katılımını öngören 25 Yıllık İşbirliği Anlaşması'nı imzalamıştı.
İlk defa Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in 2016'daki Tahran ziyaretinde gündeme gelen ve 25 yılı içeren stratejik anlaşma 27 Mart 2021'de dönemin İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif ile Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi tarafından imzalanmıştı.
İran Dışişleri Bakanlığı tarafından kamuoyuyla paylaşılan bilgilendirme metninde, anlaşmanın "ekonomi, güvenlik, teknoloji ve enerji" başta olmak üzere birçok alanı kapsadığı belirtilmişti.
İran ile Çin'in, petrol üretimi, taşımacılık, demir yolu, kara yolu ve liman altyapı geliştirme çalışmaları, bankacılık ve bilgi teknolojileri alanında işbirliği yapması öngörülüyordu.
- Çin-KİK Zirvesi sonrasında yayımlanan sonuç bildirisi İran'ı rahatsız etti
Çin-KİK Zirvesi'nin sonuç bildirisinde, İran'ın kontrolünde olan ve BAE'nin de hak iddia ettiği Basra Körfezi'ndeki bazı adalarla ilgili BAE'nin çözüm çabalarına destek verilmişti.
İran yönetimi bunun üzerine Çin'in Tahran Büyükelçisi'ni Dışişleri Bakanlığına çağırarak rahatsızlığını ifade etmişti.
Kaynak:
