RABAT (AA) - Fas, Fransa'dan, ülkedeki İspanyol ve Fransız sömürgeciliğine karşı direnişin lideri Muhammed bin Abdulkerim el-Hattabi'nin arşivini iade etmesini talep etti.
Fas Ulusal İnsan Hakları Konseyi'nden yapılan yazılı açıklamaya göre, Konsey Başkanı Amine Buayyaş, diplomatik yollar aracılığıyla Fransa'nın Avrupa ve Dışişleri Bakanlığı'na bağlı diplomatik arşive yazı gönderdi.
Yazısında, Fransa'dan Hattabi'nin arşivlerini Fas'a geri vermesini talep eden Buayyaş, arşivin iadesinin, ulusal arşivleri ve Fas toplumunun hafızasını koruma çabalarının bir parçası olduğunu kaydetti.
Buayyaş, bu yazıyı, Fransız ordusunun 1926'da ele geçirdiği Hattabi'ye ait orijinal belgelerin ülkeye iadesi için Fas Arşiv Kurumu tarafından diplomatik arşive daha önce gönderilen istek yazısını desteklemek üzere gönderdiğini ifade etti.
Konsey Başkanı Buayyaş, ulusal arşivin, sembolik değerinin yanı sıra, hukukun üstünlüğünü pekiştirmede ve özellikle de günümüz tarihiyle ilgili olanlar başta olmak üzere tarihi olayların okunmasında büyük önem taşıdığına işaret etti.
- "Rif Aslanı" lakabıyla bilinen Hattabi kimdir?
Fransız sömürgesi Fas'ta 1912'den 1956'ya kadar devam ederken, ülkenin kuzeyindeki İspanyol sömürgesi ise 1913'ten 1956'ya kadar sürdü.
Fas'ın en kuzeyindeki Ceuta ve Melilla kentleri İspanya yönetimi altında kalırken, Rabat onları "işgal edilmiş ileri karakollar" olarak değerlendiriyor.
Hattabi, dünyadaki kurtuluş hareketlerinin en önde gelen liderlerinden biri olarak kabul ediliyor ve 1921'de İspanyol sömürgecilerini yenmek için Enval (Annual) savaşına önderlik ettiği için "Rif Aslanı" lakabıyla anılıyor.
Enval savaşında 15 binden fazla İspanyol askeri öldürülürken, yüzlerce asker de esir alındı ve bunun neticesinde İspanya, Fas'ın kuzeyindeki Rif bölgesinden çekildi.
Tarihe Rif Savaşı olarak geçen ve 1920-1927 yıllarında Fransa ve İspanya orduları ile Fas'ın Rif ve Cibela kabileleri arasında yapılan savaşa liderlik eden Hattabi, Fransa ve İspanya'nın asker sayısı ve silah gücü üstünlüğüne karşı koyamayarak teslim olmak zorunda kaldı.
Teslim olduktan sonra Fransa tarafından Madagaskar yakınlarındaki Reunion adasına sürgün edilen Hattabi, yaklaşık 20 yıl adada kaldı ve daha sonra Mısır'a sığınmacı olarak kabul edilen Hattabi, 1963 yılında Kahire'de vefat etti.
Kaynak:
