RABAT (AA) - HALİD MECDUB - Rabat yönetimi, Arap Mağrib-Avrupa boru hattına doğal gaz tedarik eden Cezayir'in geçen ekim ayında Fas'a gaz akışını durdurmasının ardından birtakım yeni projelerle Avrupa'ya yönelik gaz tedariki için çalışıyor.
Avrupa'ya sağladığı doğal gazı Fas topraklarından geçen Arap Mağrib-Avrupa boru hattı üzerinden ihraç eden Cezayir, 31 Ekim 2021'de aldığı kararla Fas'a doğal gaz akışını durdurdu.
Cezayir ve Fas üzerinden İspanya'ya bağlanan 12 milyar metreküp kapasiteli Arap Mağrib-Avrupa boru hattına gaz tedariki, Cezayir'in Rabat yönetimiyle diplomatik ilişkileri kesmesi sonrası zora girdi.
Fas, yaptığı yatırımlar ve yürüttüğü çeşitli projelerle kendi iç tüketimine ve Arap Mağrib-Avrupa boru hattına doğal gaz sağlamaya çalışıyor.
- Arap Mağrib-Avrupa doğal gaz boru hattına yönelik yatırımlar
Fas Maliye Bakanlığı, 2022 yılı bütçesi kapsamında hazırladığı raporla, ülkedeki doğal gaz altyapısını yönetecek ve geliştirecek bir şirket kurulması için çalışmaların sürdüğünü duyurdu.
Yeni şirketin Arap Mağrib-Avrupa doğal gaz boru hattını yönetmesi ve çalışmaları devam eden Nijerya-Fas doğal gaz boru hattı projesini yürütmesi bekleniyor.
Fas Liman İşletmeleri de ülkenin kuzeyindeki Muhammediye Limanı'na sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) alacak bir terminal inşa edildiğini ve projenin 4 milyon dirhem (yaklaşık 401 bin dolar) tutarında olduğunu açıkladı.
Fas basını, Arap Mağrib-Avrupa boru hattı için gemiler üzerinden getirilecek sıvılaştırılmış doğal gazın ilk olarak bu ayın sonunda ülkeye ulaşacağını yazdı.
Fas resmi haber ajansı MAP, 16 Mart'ta İngiliz "Sound Energy" şirketi ile ülkenin doğusundaki Fuceyc bölgesinde yer alan Tendrara sahasından Arap Mağrib-Avrupa boru hattına gaz taşınması için bir anlaşma imzalandığını duyurdu. Ulusal Hidrokarbonlar ve Madenler Ofisinin, İngiliz şirketine sahayı kullanma imtiyazı verdiği ve bu kapsamda 120 kilometrenin üzerinde bir boru hattı inşa edileceği kaydedildi.
Sound Energy'den daha önce yapılan açıklamalara göre Tendrara'dan yıllık 350 milyon metreküp doğal gazın tedarik edilmesi bekleniyor.
- Fas'ın gaz üretimi ve tüketimi
Fas Rekabet Konseyi, 6 Ocak'ta yayımlanan raporunda, ülkedeki doğal gaz talebinin 2025 yılına kadar 1 milyar 100 milyon metreküpe çıkmasının beklendiğini açıkladı.
Raporda, doğal gaza yönelik tüketici talebinin "2030 yılına kadar 1 milyar 700 milyon metreküpe, 2040 yılına kadar ise yaklaşık 3 milyar metreküpe ulaşmasının beklendiği" ifade edildi.
Fas Enerji Dönüşümü ve Sürdürülebilir Kalkınma Bakanı Leyla Binali, ülkedeki doğal gaz üretiminin 2020 yılında 98 milyon metreküp olduğunu ve bu rakamın 2021'de 110 milyon metreküpe ulaşmasının beklendiğini belirtti.
- "Fas'taki doğal gaz rezervleri, henüz gerekli seviyeye ulaşmadı"
Enerji Dönüşümü ve Sürdürülebilir Kalkınma Bakanı Binali, 13 Nisan'da yaptığı açıklamada, Fas'ın doğal gaz keşif çalışmalarına ilişkin bilgi verdi.
Ülkedeki doğal gaz ihtiyacına dikkati çeken Binali, "Fas'ta varlığı doğrulanmış doğal gaz rezervleri, henüz gerekli seviyeye ulaşmadı." dedi.
Binali, Fas'ta sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması ve ihtiyaçların karşılanması için gereken seviyenin "keşfedilen doğal gazın en az 30 yıl süreyle çıkarılabilmesi ve kullanılabilmesi" olduğunu ifade etti.
Faslı ekonomist Fuad Abdulmumni, AA muhabirine, ülkede son dönemde yürütülen doğal gaz keşif çalışmalarını değerlendirdi.
Abdulmumni, "Bu ölçüde bir doğal gaz keşfi güven vermiyor. Büyük ölçekte üretim yapılıncaya kadar, doğal gazın ticari amaçlarla kullanılması için uygun olmadığı gerçeği göz ardı edilemez." ifadelerini kullandı.
Yabancı şirketlerin "Fas'ın doğusunda devasa petrol yatakları bulunduğu" yönündeki iddialarını hatırlatan Abdulmumni, "Sonrasında, bu iddiaların kâr etme maksadıyla yapıldığı ortaya çıktı." diye konuştu.
- Doğal gaz keşif çalışmalarının boyutu
Fas Ulusal Hidrokarbonlar ve Madenler Ofisi Genel Müdürü Amine Binahdara, ülkede doğal gaz ve petrol arama çalışmaları kapsamında 2000 yılından 2021'in sonuna kadar geçen süre zarfında 28 milyar 845 milyon dirhem (yaklaşık 2 milyar 940 milyon dolar) tutarında harcama yapıldığını açıkladı.
"Fas'ta doğal gaz ve petrol arama çalışmalarının yüzde 96'sı şirketler tarafından finanse ediliyor." diyen Binahdara, ülkedeki petrol ve gaz arama çalışmalarının 2021 yılında 283 bin kilometrekarelik bir alanda yürütüldüğünü belirtti.
Binahdara, Fas'ta geçen yıl 26'sı denizlerde olmak üzere 53 bölge için petrol arama izni verildiğini aktardı.
- "Doğal gaz keşif çalışmaları reklam"
Fas Petrol ve Doğalgaz Sendikası Genel Sekreteri Huseyn el-Yemeni ise "Fas'ta yapılan doğal gaz keşif çalışmaları reklamdan ibaret." ifadelerini kullandı.
Yemeni, "Tüketilmeye uygun miktarda stratejik öneme sahip bir kaynak bulamadık ancak Fas'ın elektrik üretimi için temiz enerjiye ihtiyacı olduğu kesin." dedi.
Fas'ın doğal gaz ve petrol arama çalışmalarının henüz istenilen sonucu vermediğini kaydeden Yemeni, "Fas, doğal gaz araştırmaları ve keşif çalışmaları için şu anda her zamankinden daha istekli." şeklinde konuştu.
Kaynak:
