DAKAR (AA) - Dakar Yunus Emre Enstitüsü (YEE) tarafından düzenlenen programda, Senegalli nişancıların (Tirailleurs Senegelais) Birinci Dünya Savaşı'ndaki rolü tartışıldı.
Cheikh Anta Diop Üniversitesi'nde (UCAD) düzenlenen programa, Türkiye'nin Dakar Büyükelçisi Ahmet Kavas, Dakar Büyükelçiliği Askeri Ataşesi Albay Levent Sabahattin Güldağı, Dakar YEE Müdürü Merve Işık Elsıkma, UCAD tarih bölümünden Prof. Mor Ndao, üniversite öğrencileri ve Dakar'da görevli Türk kurumlarının temsilcileri katıldı.
UCAD Edebiyat ve İnsani Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Alioune Badara Kandji'nin açılış konuşmasıyla başlayan programda Büyükelçi Kavas, ilk Türk büyükelçinin Senegal'e 1963'te geldiğini anımsatarak, bağımsızlık sonrası ilişkilerin neredeyse 60 yıla yaklaştığını dile getirdi.
Türkiye ile Senegal arasındaki tarihi bağların bağımsızlıktan çok önceye dayandığını kaydeden Kavas, özellikle Çanakkale Savaşı'nda Fransa saflarında zorla savaştırılan Senegalli nişancıların bu anlamda özel bir yeri olduğunu söyledi.
Kavas, Senegal tarafından oldukça iyi bilinen bu konuya ilişkin Türkiye'nin de meseleyi kapsamlı şekilde öğrenebilmesi için bir makale kaleme aldığını belirtti.
Fransa'nın hatta Avrupa'nın bugünkü sınırlarının Senegalli nişancılar sayesinde oluştuğuna vurgu yapan Kavas, Fransa'nın Çanakkale Savaşı'nda da sömürge askerlerini kullandığını dile getirdi.
- "Senegalli Müslüman nişancılar Fransız mezarlığına defnedildi"
Askeri Ataşe Güldağı ise Çanakkale Savaşı'nın Türk milletinin kaderini değiştiren çok önemli bir hadise olduğuna vurgu yaparak, toplamda 200 binden fazla askerin şehit olduğunu söyledi.
Fransa saflarındaki Senegalli nişancıların, Kumkale'de karşı cephede Müslümanların olduğunu savaş esnasında fark ettiklerini belirten Güldağı, "Senegalli nişancılar, her ne kadar Türklerin tarafına geçse de 'Fransa için savaştılar' notuyla Fransız mezarlığına gömüldüler." dedi.
Güldağı, Fransa'nın o dönemki sömürgelerinden Müslüman askerleri cepheye getirdiğinin altını çizerek, bunlar arasında Senegallilerin yanı sıra Sudan ve Faslıların da bulunduğunu ve bu askerlerin Müslümanlara karşı savaşacaklarını ilk etapta bilmediklerini dile getirdi.
- "Din adamları da oğullarını yollamak zorunda kaldı"
Prof. Ndao da Fransa ordusu içerisindeki Senegalli askerlerin profilinden bahsederek, bunlar arasında Ticani tarikatının lideri El Hadj Malick Sy'nin büyük oğlu Seydi Ahmed Sy gibi isimlerin de bulunduğuna dikkati çekti.
Dönemin tüm dini liderlerinin büyük oğullarını Fransa ordusu saflarına yolladığına dikkati çeken Ndao, birçoğunun da yaşamını yitirdiğini anımsattı.
Ndao, "Bu din adamlarının oğullarını Fransa saflarına göndermekten başka çaresi yoktu. Sömürge döneminden bahsediyoruz. 2 seçenek vardı; ya ayaklanıp karşı çıkacaklardı ya da barış ve huzur ortamı için oğullarını göndereceklerdi. Karşı çıkanlar da oldu, onlar Fransa tarafından sürgüne yollandı. Başta zaten Fransa'nın ne niyetle asker topladığını da bilmiyorlardı. Bir süre sonra anlaşılsa da o zaman da artık göndermeye mecbur kaldılar." diye konuştu.
Fransa'nın Senegalli nişancıları çok stratejik savaşlarda kullanmasına karşın akabinde onları neredeyse tamamen unuttuğuna vurgu yapan Ndao, 1998'de 104 yaşında hayatını kaybeden son Senegalli nişancı Abdoulaye Ndiaye'nin de Fransa tarafından neredeyse yok sayıldığını dile getirdi.
Ndao, birçok cephede defalarca yaralanan hatta kafasına kurşun yediği için 4 ay hastanede kalan Ndiaye'nin, köyünde sefalet içinde öldüğünü kaydetti.
Programda, Dekan Kandji, Büyükelçi Kavas'a, Senegalli nişancılara ilişkin yazılmış kitaplardan oluşan bir seri armağan etti.
- Senegalli nişancılar
Fransa'nın en eski sömürgesi Senegal, 1895'ten 1946'ya kadar Fransız Batı Afrikası içinde yer aldı.
Senegal, 1946'da Fransa'nın uzak toprağı kabul edildi, 1958'de özerk yönetime dönüştü, 1960'ta da tam bağımsızlığını kazandı.
Fransa, Birinci ve İkinci Dünya Savaşı'nda cepheye sömürgelerinden birçok Afrikalı asker yolladı.
Afrikalı askerler arasında en kalabalık grubun Senegalliler olduğu biliniyor ve bu askerler "Senegalli Nişancılar" ismiyle anılıyor.
Senegalli nişancılar, ülkenin en büyük tarihçilerinden, geçen sene hayatını kaybeden Prof. Iba Der Thiam'ın önerisiyle 2004'ten beri her yıl farklı temalarla anılıyor.
Kaynak:
