NUR SULTAN (AA) - Kazakistan, ülkede 40 yıl aralıksız nükleer denemelerin yapıldığı Semipalatinsk Nükleer Test Sahası'nın kapatılışının 30. yıl dönümünü kutluyor.
Kazakistan, 30 yıl önce Semipalatinsk Nükleer Deneme Sahasını kapatma kararıyla, dünyanın en büyük 4. kitle imha silahı cephanesinden de gönüllü olarak vazgeçen ilk ülke olarak kayıtlara geçti.
Daha sonra bağımsızlığını kazanan Kazakistan nükleer silahsızlanmayı dış politikasında kilit konuların biri haline getirdi.
Birleşmiş Milletler (BM), Kazakistan'ın girişimiyle 29 Ağustos'u "Uluslararası Nükleer Denemelere Karşı Eylem Günü" olarak kabul etti.
BM kararıyla 2010'dan bu yana her yıl tüm dünyada kutlanan gün dolayısıyla Kazakistan'da da çeşitli etkinlikler düzenleniyor.
Ülke genelinde hafta boyu sürecek kutlamalarda eğitim ve sosyal kurumlarda seminerler yapılıyor, sergiler açılıyor. Basında nükleer kurbanları hakkında haberlere yer veriliyor.
Öte yandan BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de Semipalatinsk Nükleer Deneme Sahasının kapatılışının 30. yıl dönümü vesilesiyle yayımladığı mesajında, Kazakistan'ın Sovyetler Birliği'nin en büyük nükleer test sahasını kapatmasının ardından Kapsamlı Nükleer Deneme Yasağı Antlaşmasının (CTBT) kabul edildiğini anımsattı.
Sovyetler Birliği yönetiminin 1947'de gizli kararıyla, Kazakistan topraklarında birliğin ilk nükleer deneme sahası inşa edilmeye başlandı.
Ülkenin doğusundaki Semipalatinsk kentine 130 kilometre uzaklıktaki geniş bir alan nükleer sahanın yeri olarak belirlendi. Toplam 18 bin metrekare alanı kapsayan deneme sahasının inşası 2 yılda tamamlandı.
Sahada 29 Ağustos 1949'da Sovyetler Birliği, ilk nükleer silahını test etti. Semipalatinsk Nükleer Deneme Sahası'nda, 40 yılda toplam 456 kez nükleer deneme yapıldı.
Yaklaşık 1,5 milyondan fazla kişinin etkilendiği nükleer denemeler sonucunda bölgede çok sayıda çocuk engelli doğarken çevre radyoaktif izotoplarla kirlendi. Ancak 1989'da Kazak şair Oljas Süleymenov'un kurduğu "Nevada-Semipalatinsk" anti-nükleer hareketi üyeleri, nükleer deneme sahasının kapatılmasına yönelik faaliyetler yürütmeye başladı. Ülke genelinde çok sayıda vatandaşın katıldığı mitinglere neden olan hareketin çağrıları amacına ulaştı. 19 Ekim 1989'da Semipalatinsk Nükleer Deneme Sahası'nda son nükleer test gerçekleştirildi.
Kazak Sovyet Sosyalist Cumhuriyetinin başında olan Nursultan Nazarbayev, Sovyetler Birliği yönetiminin onayını almadan sahayı kapatmayı görüşmek için meclisi topladı.
Nazarbayev'in 29 Ağustos 1991'de imzaladığı kararla, Semipalatinsk Nükleer Deneme Sahası resmi olarak kapatıldı. Böylece, Kazakistan dünyanın en büyük 4. kitle imha silahı cephanesinden de gönüllü olarak vazgeçen ilk ülke olarak kayıtlara geçti.
Askeri mühimmat deposunda meydana gelen patlama nedeniyle dün ülke genelinde ulusal yas ilan edilmesinden dolayı kutlama etkinlikleri bugüne ertelenmişti.
Kaynak:
