İSTANBUL (AA) - Yavruyken özel testlere tabi tutulan, sadece gerekli şartları taşıyan köpekler, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) Köpek Eğitim Merkezlerinde 2 yıllık yoğun bir eğitimin ardından yeterlilik sınavını başarıyla tamamladıktan sonra enkaz altında kalan veya doğada kaybolan canlıların yerini tespit etmek için sahada görev alıyor.
Özel eğitimli arama kurtarma köpekleri, 1999 yılında meydana gelen Marmara ve Düzce depremlerinin ardından önem kazandı. AFAD bünyesinde kurulan Köpek Eğitim Merkezlerinde, deprem ve afetlerde görev alacak köpeklerin yetiştirilmesine ağırlık verildi.
Bugün AFAD bünyesinde 11 ilde 30 civarında arama kurtarma köpeği bulunuyor. Köpekler, kentsel arama kurtarma ve doğada arama kurtarma çalışmalarında görev alarak, enkaz altında kalan veya doğada kaybolan canlıların yerini tespit etmek için çalışıyor.
Köpekler, aynı zamanda eğitmeni olan AFAD arama kurtarma uzmanı ile ekip halinde hareket ediyor. Uzman ve köpek, birlikte bir AFAD Köpekli Arama Kurtarma Timi'ni meydana getiriyor.
AFAD'ta görev alabilecek köpeklere, henüz yavruyken özel testler yapılıyor. Sadece gerekli şartları taşıyanlar aday olarak seçiliyor ve AFAD Köpek Eğitim Merkezlerinde eğitime kabul ediliyor.
Aday köpekler, bu merkezlerde iki yıllık yoğun bir eğitimden geçiriliyor. Basit komutları almayı öğrendikleri "temel itaat", yemek ve tuvalet gibi becerileri aldıkları "temel beceri", karmaşık komutları uygulayabildikleri "ileri itaat", belirtilen herhangi bir kişiye itaat ve iz sürme gibi kompleks becerilere sahip oldukları "ileri beceri" eğitimi alan köpekler, bunların yanı sıra iz sürme arama kurtarma, gaz sızıntısı, yangın ve doğal tehlike bildirme gibi eğitimlerden de geçiriliyor.
Eğitimlerini başarıyla tamamlayan aday köpekler, eğitmeni ile birlikte Köpekli Arama Timleri Yeterlilik Sınavı'na giriyor. Köpeğin yer aldığı tim, iki yılda bir yapılan sınav ile komisyon karşısında özel parkurda sınava tabi tutuluyor. Başarılı olması halinde sertifikalandırılan köpekler, böylece AFAD teşkilatının bir üyesi oluyor.
- "Köpeklerin burnundan dünyada daha gelişmiş bir cihaz yok"
AFAD İstanbul Arama Kurtarma Birlik Müdürlüğü Köpekli Arama Ekip Amiri Tamer Ünal, Düzce Depremi'nin 22. yıl dönümünde, son yıllarda kentsel ve doğada arama kurtarma çalışmalarında etkin rol alan köpeklerin nasıl bir eğitimden geçirildiğini AA'ya anlattı.
Eğitim için cins olarak daha çok uzun burunlu av ya da çoban köpeklerini tercih ettiklerini, her ırktan köpeğin arama kurtarma yapamayacağını ancak her ırkın içinden çok özel köpeklerin çıkabildiğini belirten Ünal, "Bizim eğitim için denediğimiz köpeklerde istediğimiz davranış, arama güdülerinin yüksek olması. Bu da bazı köpeklerde olabiliyor. 20-25 köpekten sadece bir tanesi arama işine uygun olabiliyor. AFAD bünyesinde labrador retriever, golden retriever, Belçika malinois, Alman çoban gibi cinsleri yoğun olarak kullanıyoruz." dedi.
Köpek annesinden ayrıldıktan sonra eğitimlere başladığını ifade eden Ünal, "6-8 aylık köpekleri test edip, uygun olanları alıyoruz. Korkusu ve agresyonu olmayacak, oyun ve av güdüsü yüksek olacak, dengeli bir karakteri ve kişilik yapısı olacak." diye konuştu.
Eğitimlerin köpeğin durumuna göre 2 yıl sürdüğünü dile getiren Ünal, köpeklere güven duyulan ve tecrübeli sayıldığı dönemin 3-4 yaş civarında olduğunu ifade eti.
Eğitim sürecinde enkaz ya da arazide yaşayacağı her türlü şartı simüle etmeye çalıştıklarına dikkati çeken Ünal, "Bu, şu demek; her türlü iklim koşulunda, her türlü saat aralığında, her türlü yükseltide köpeklerimiz çalışabilir yeteneğe sahip olabilmeli." ifadelerini kullandı.
Köpeklerin bir arama kurtarma faaliyetine gittiklerinin bilincinde olduklarını aktaran Ünal, "Çünkü eğitim çalışmasına gitmek ile göreve gitmek aynı şey değil. Göreve giderken siren çalıyoruz, bizde de o adrenalini hissediyorlar. Biz de göreve giderken heyecan hissediyoruz, köpekler de bizdeki heyecanı hissedip, görev olduğunu anlıyorlar." değerlendirmesini yaptı.
Eğitimlerin kazazedeyi kovalamakla yani oyun oynamakla başladığını anlatan Ünal, şöyle devam etti:
"Sonra adım adım ilerleyerek enkaz altında kalan kazazedeyi buluyor. Köpeklerin burnundan dünyada daha gelişmiş bir cihaz yok. En çabuk sonuca bizi köpeklerimizin burnu ulaştırıyor. Her enkazda köpeklerimizle arama yapıyoruz. Çünkü arama çalışması kısa bir faaliyet, 20-25 dakika süren bir faaliyet ama kurtarma çalışması en az 5-6 saat sürüyor, en kolay yerde bile olsa. Kişiyi olduğu durumdan daha kötüye götürmeden çıkarmak gerekiyor. O yüzden köpeklerimiz bize en yakın noktadan işaret verdiğinde, o noktadan çalışmayı başlatıyoruz."
İstanbul AFAD bünyesinde görev yeterlilik sertifikalı 2, eğitim yeterlilik sertifikalı 2 köpeğin bulunduğunu dile getiren Ünal, bunun yanında eğitimleri devam eden 4 köpeğin daha olduğunu, eğitimleri tamamlanınca onların da sınava gireceğini, bunun yanında emekli köpeklerinin de bulunduğunu söyledi.
Her enkazda 2 köpek çalıştırdıklarını, birincisi arama kurtarma çalışması sırasında tepki verdiği an ikincisini devreye soktuklarını, o köpek de tepki verdikten sonra arama kurtarma faaliyetlerine başladıklarını ifade eden Ünal, dünya standartlarına göre her köpeğin enkazda 20 dakika çalışıp, 10 dakika dinlendiğini belirtti.
Bir arama kurtarma köpeğinin 8-10 yıl sahada çalışabildiğini anlatan Ünal, arama kurtarma köpeklerinin AFAD'ın eğitim merkezinde kaldığını, 08.00-17.00 saatleri arasında eğitmenlerle vakit geçirdiklerini ve çalıştıklarını aktardı.
Ünal, AFAD İstanbul Arama Kurtarma Birlik Müdürlüğü Köpekli Arama ekibi bünyesinde 4 eğitmenin yer aldığını ve her birinin kendilerinin eğitim verdiği köpeklerin bulunduğunu, her köpeğin eğitmeni ile teste girdiğini, eğitmen veya köpek işi bıraktıktan sonra sertifikalarının iptal edildiğini söyledi.
Sınavların eğitim yeterlilik ve görev yeterlilik olmak üzere ikiye ayrıldığını kaydeden Ünal, eğitim yeterlilik sınavında köpeklerin itaat, çeviklik, yönlendirme ve basit enkaz becerilerinin test edildiğini, zorunlu yapmaları gereken aparatlar ve enkazdaki kişiyi bulması gerektiğini anlattı.
Ünal, bu sınavı geçen köpeklerin, görev yeterlilik sınavına girme yetkisine sahip olduğunu, bu sınavda da gece ve gündüz saatlerinde üç farklı enkazda toplamda 6 kazazededen 5'ini bulmaları gerektiğini ifade etti.
- AFAD dışındaki kurumların arama kurtarma köpeklerine de eğitim veriliyor
Ünal, AFAD İstanbul Arama Kurtarma Birlik Müdürlüğü Köpekli Arama ekibinin farklı kurumların arama kurtarma köpeklerine de eğitim verdiğini söyledi.
AFAD'ın, 11 ilde köpekli arama ekibinin bulunduğunu, bu merkezlerde de arama kurtarma köpeklerinin yetiştirildiğini belirten Ünal, "AFAD 2 sene süreyle arama köpekleri sınav komisyonunu Sakarya Valiliğine verdi. Sakarya Valiliği bünyesinde 2021'de yapılan sınavda, 11 köpek görev yeterlilik sınavını geçti. Türkiye genelinde sınavlara çeşitli kurum ve kuruluşlardan 81 köpek başvurdu. Bunlardan 41'i ilk aşama sınavı geçti, bunlardan da 11'i ikinci aşama olan görevde yeterlilik sınavını geçerek, Türkiye'deki doğal afetlerde çalışma yeterliliğine sahip olduklarını belgelediler." dedi.
Köpeklerin arama kurtarma faaliyetinin başlangıcını oluşturduğunu ifade eden Ünal, "Hem bizim insanlara bir an önce ulaşmamızı sağlıyorlar hem de en yakın noktadan ulaşıp, onların kurtarılmasına vesile oluyorlar." şeklinde konuştu.
Kaynak:
