RABAT (AA) – ESAT FIRAT – Eski Fas Ulaştırma Bakanı Necib Bulif, Rusya-Ukrayna savaşının ilk etapta ülkeye etkisinin hammadde fiyatlarında artış ve hayat pahalılığı şeklinde olacağını söyledi.
Aynı zamanda bir ekonomi uzmanı olan Bulif, AA muhabirine yaptığı açıklamada, "Ukrayna krizinin Fas ekonomisine olumsuz etkileri olacak. Enerjisinin yaklaşık yüzde 92'sini ve tahıl ihtiyacının yaklaşık yarısını ithal eden Fas'ta enerji ve tahıl dahil olmak üzere genel olarak hammadde fiyatlarında artış yaşanacak." dedi.
Ülkede bir sosyoekonomik stratejinin yokluğuna dikkati çeken eski Adalet ve Kalkınma Partisi (PJD) hükümetinin bakanı Bulif, bu durumun da bünyesinde bir fiyat artışı problemini barındırdığını kaydetti.
Bulif, Rusya-Ukrayna krizinin ülkede yaklaşık bir yıldır yaşanan ciddi kuraklık problemi de eklenince olumsuz etkilerinin büyük olacağını ancak savaşta tarafsız bir tutum izleyen Fas'ın bu krizi kendi lehine de çevirebileceğini ifade etti.
Fas ekonomisinin 2022 yılı boyunca bu etkilere dayanabilme kabiliyetine sahip olduğunu söyleyen Bulif, önlemlerin alınmaması durumunda önümüzdeki yılın zorlu geçebileceğini anlattı.
- Fırsatlar
Bulif, Fas'ın önünde turizm başta olmak üzere yaşanan krizi fırsata çevirebilecek imkanlar olduğunu belirterek, "Bu yıl Rusya'dan 100 bin turistin gelmesini bekliyoruz." dedi.
Rus turistlerin mevcut şartlarda Avrupa'ya gitmelerinin zor olabileceğine dikkati çeken Bulif, bu durumdan istifade edilebileceğini dolayısıyla Faslı yetkililerin Rus turistleri ülkeye çekmek için planlar hazırlaması gerektiğini vurguladı.
Bulif, özel sektör yatırımlarının da Fas'a olumlu olarak yansıyabileceğine işaret ederek, "Fas, Rus yatırımcıları ülkeye çekmek veya Rus yatırımlarının Afrika'ya açılan kapısı olmak için bir platform olabilir." şeklinde konuştu.
- Savaşın yansımaları
Rusya'nın Ukrayna'ya başlattığı savaşın etkilerine ilişkin ise Bulif, "Bunun 21. yüzyıl için stratejik bir savaş olduğunu, sonuçları olacağını ve etkisinin devam etme süresine göre olacağını tahmin ediyorum. Elbette savaşın sonucu itibarıyla Fas'taki fiyatların da artacağı kesindir." dedi.
Bulif, enerji ve tahıl olmak üzere ülkesinin dışa bağımlılığına dikkati çekerek, "Bu savaşın etkileri, ilk olarak Fas'ta enerji ve tahıl fiyatlarındaki artışta kendini gösterecektir. Zira Fas, enerjinin yüzde 92'sini, tahılının da neredeyse yarısını dışarıdan ithal ediyor." ifadelerini kullandı.
Tahıl fiyatlarının devlet hazinesine yaklaşık 10 ila 15 milyar dirhemlik (1,02 ila 1,53 milyar dolar) bir ek yük şeklinde yansıyacağını belirten Bulif, "Petrol fiyatlarında ise varil başına 120 doları geçmezsek, devlet bütçesi için ek 30 milyar dirhemden (3,6 milyar dolar) söz ediyoruz." dedi.
Bulif, fiyatların dünya çapında yüzde 1 yükselmesinin Fas bütçesine 5 milyar dirheme (0,51 milyar dolar) mal olacağına vurgu yaparak, Rusya'nın SWIFT sisteminden çıkarılmasının da Fas'ı etkileyeceğini kaydetti.
Fas'ın Rusya ve Ukrayna ile yaklaşık 30 milyar (3,06 milyar dolar) dirhemlik bir ticaretinin olduğunu aktaran Bulif, SWIFT sisteminden çıkarılan Rusya'ya ithalat ve ihracat bedellerinin nasıl ödeneceğini sordu.
Bulif, Fas'ın Rusya'dan yaptığı ithalat oranının ticaret dengesinin yüzde 3'ünü, Ukrayna'nın ise yüzde 1'ini teşkil ettiğini belirterek, bu rakamların çok büyük olmadığını ancak enflasyonun artmasına neden olan makro ekonomi ile ilişkili sorunlara yol açabileceğini kaydetti.
- Hükümetin performansı
Ekim 2021'de Milli Bağımsızlar Birliği Partisi (RNI) Genel Başkanı Aziz Ahnuş'un kurduğu koalisyon hükümetinin başından bu yana olumsuz sinyaller verdiği değerlendirmesinde bulunan eski bakan, "Ekonomik açıdan, önceki hükümet son yılında bile yerel ekonomide yüzde 7,3 büyümeye imza attı. Bugünkü tahminler, kuraklık ve savaş gibi gelişmelerden önce, hükümetin yüzde 2,8'e varan büyüme beklentisinden söz ediyor." dedi.
Bulif, kuraklıkla beraber Rusya-Ukrayna savaşının yaza kadar sürmesi durumunda büyümede yüzde 2'lik bir düşmenin olabileceğini belirterek, "Toplumsal protestolar sürerken mevcut hükümetin ulusal ve küresel ekonomik değişimlere ayak uyduramayacağı kesin. Çünkü insanlar sloganların ve vaatlerin yerine getirilmesinin zor olduğunu anladı." ifadelerini kullandı.
Bu yılın bütçesinin yeni kalkınma modelinin sonuçlarını dikkate almadığını ve hükümet programının ekonomik okumalarının kalkınma modeli projesinden tamamen farklı olduğunu söyleyen Bulif, "Ahnuş hükümetinin sahada uygulayamadığı bir ekonomik programı var, bunun karşılığında kontrol ve rant ekonomisine doğru ilerliyor." dedi.
Bulif, ülkesinin gerçek sorunlarla karşı karşıya olduğunu savunarak, "Hükümet, toplumsal sorunlara cevap verebilmek için hem ekonomik programın kalkınmayla uyumluluğunu hem de 2022'de mali ihtiyaçları karşılama kabiliyetini sorgulamalı." değerlendirmesinde bulundu.
- Desteklerdeki dengesizlikler
Eski bakan, gelişmiş ülkelerin üretken ekonomiye, ardından rantiye ekonomisine doğru ilerlediğine, Fas'ta ise durumun tersine işlediğine işaret ederek, "Kapitalist aktör insanlık üzerinde hakimiyet kurarken, fiyatlardaki kalıcı artış, bazı sektörlere mali destek sağlanması ve vergi muafiyetleri ile ilgilidir." dedi.
Ekonomik ve sosyal dengenin çok önemli olduğunu ve yatırım desteğinin öncelikle sosyal yönünün dikkate alınarak belirli göstergelere dayandırılması gerektiğini vurgulayan Bulif, "Ayrıca ekonomik çıktının katma değerinin değerlendirilmesi, üretilen ana malzemeyle değil, aynı zamanda sosyal yönlerin iyileştirilmesiyle de bağlantılı olmalıdır." şeklinde konuştu.
- Dayanıklılık
Fas ekonomisinin mevcut durumdaki dayanıklılığına ilişkin ise Bulif, "Ulusal ve uluslararası koşullara rağmen yerel ekonominin 2022'ye dayanabileceğini düşünüyorum." ifadelerini kullandı.
Bulif, bir yıllık kuraklığa bağlı olarak ülke ekonomisinin çökmesinin mümkün olmadığını ancak Fas'ın uzun vadede çölleşeceğini, çölleşmenin de güneyden kuzeye doğru başladığını dile getirdi.
Fas'ın büyük barajlar stratejisinin geçen 20 yıl boyunca ciddi fayda sağladığını ancak hem ülke nüfusunun katlanarak arttığını hem de altyapının değiştiğini ifade eden Bulif, bu stratejinin önümüzdeki yıllar için uygulanabilir olmaktan çıktığını ve maliyetinin de çok yüksek olduğunu kaydetti.
Uluslararası Para Fonu'nun 10 Aralık 2021'deki raporuna göre, Fas ekonomisinin bu yıl tahmini yüzde 3'lük bir büyüme elde etmesi bekleniyor.
Fas Hükümet Sözcüsü Mustafa Baytas, 24 Şubat'ta yaptığı açıklamada, Rusya-Ukrayna krizinin ülke ekonomisi üzerinde olumsuz etkilerinin olduğunu belirterek, hükümetin artan buğday fiyatlarındaki farkı karşılayacağını kaydetmişti.
Kaynak:
