KUDÜS (AA) - ENES CANLI - Filistinlilerin "Nekse" (Toprak Kaybetme Günü) adıyla andığı 1967'deki "Altı Gün Savaşı"nın 55. yılında İsrail, Arap topraklarındaki işgalini sürdürüyor.
Bundan tam 55 yıl önce, 5 Haziran 1967'de İsrail savaş uçaklarının saldırısıyla başlayan Altı Gün Savaşı'nın etkileri bugün devam ediyor.
İsrail, savaş sonunda Batı Şeria, Doğu Kudüs, Gazze Şeridi, Sina Yarımadası ve Golan Tepeleri'ni işgal etmişti.
Uluslararası hukuku ve Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi kararlarını hiçe sayan İsrail, bugün hâlâ Doğu Kudüs, Batı Şeria ve Golan Tepeleri'nin işgalinden vazgeçmiyor. İsrail, Gazze Şeridi'ni de 16 yıldır havadan, karadan ve denizden abluka altında tutuyor.
İsrail, işgal altındaki Batı Şeria'da her yıl giderek sayısı artan yasa dışı yerleşim yerleriyle kendini bölgede tahkim etmeye ve Filistinlileri kontrol altında tutmaya çalışıyor.
- Barış eylemi savaş planlarına yaradı
Mısır ve bölgedeki Arap ülkeleriyle gergin ilişkilere sahip İsrail, 1967'deki savaş için hazırlıklarına çok önceden başladı.
İsrailli milletvekili adayı ve barış aktivisti Abie Nathan, Şubat 1966'da amatör bir uçakla Mısır'ın Port Said kentine indi. Cemal Abdülnasır ile görüşme talebi reddedilen Nathan, Mısır'dan sınır dışı edildikten sonra ülkeyi yasa dışı yollardan terk ettiği için İsrail'de de gözaltına alındı.
İsrail güvenlik birimleri, Nathan'ın barış için yaptığı bu eylemi sayesinde Mısır'ın radarlarının ve hava savunma sistemlerinin Sina üzerine yerleştirildiğini öğrendi. İsrail bu nedenle kuzeyden gelerek radarlara yakalanmadan saldırı düzenlemeyi planladı.
- Irak'tan MiG-21 tipinde uçak
İsrail Dış İstihbarat Servisi Mossad, 1966'da Irak hava kuvvetlerinden bir pilotla 1 milyon dolar karşılığında Sovyet yapımı MiG-21 tipinde bir uçakla İsrail'e kaçması üzerine anlaştı.
İsrail, bu sayede çevresindeki Arap ülkelerinin envanterindeki uçakla test uçuşları yaparak MiG-21'in zayıflıklarını öğrenmeye çalıştı. İsrail, bu sayede Nisan 1967'de Suriye ile yaptığı hava çatışmasında üstünlük elde etti.
- Savaş, İsrail'in saldırısıyla başladı
İsrail ve bölgedeki Arap ülkeleri arasında toprak, deniz, denizcilik ve diğer başlıklarda anlaşmazlıklar giderek derinleşti. Mısır, Suriye ve Ürdün arasında savunma ve güvenlik anlaşmaları savaşa uzanan yıllarda İsrail'in tehdit algısını da yükseltti.
Mısır, Mayıs 1967'de Tiran Boğazı'nı İsrail gemilerine kapattığını duyurdu. İsrail uzun zamandır yaptığı savaş hazırlıklarının ardından bunu savaş sebebi olarak kabul etti.
Savaşın ilk kıvılcımı, İsrail savaş uçaklarının 5 Haziran 1967'de Sina'daki Mısır Hava Kuvvetleri üslerine ani bir saldırı düzenlemesiyle ateşlendi. İsrail, Mısır'ın güçlü hava filosunu daha havalanmadan bombalayarak yok etti.
Eş zamanlı olarak Batı Şeria'ya yönelen İsrail; Beytullahim, El Halil, Cenin, Nablus ve son olarak da Doğu Kudüs'ü işgal etti.
Arap ülkeleri ordularının yenilgisi ve önemli miktarda toprak kaybetmesiyle sonuçlanan savaş 6 gün sürdü. "Altı Gün Savaşı", "3. Arap-İsrail Savaşı" ya da "1967 Savaşı" olarak adlandırılan savaş sırasında yaklaşık 20 bin Arap, 800 de İsrail askeri öldü.
BM Güvenlik Konseyi, Kasım 1967'de aldığı 242 sayılı kararla İsrail'den Haziran 1967'de işgal ettiği topraklardan geri çekilmesini istedi ancak İsrail bu kararı uygulamadı.
- Yüz binlerce Filistinli yerlerinden edildi
Filistin verilerine göre, Nekse nedeniyle Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde yaklaşık 300 bin Filistinli yerlerinden edildi ve bunların çoğu Ürdün'e göç etti.
İsrail, 1979'da Mısır ile imzaladığı barış antlaşmasının ardından 1982'de Sina Yarımadası'ndan çekildi.
Üç dinin kutsal mekanlarına ev sahipliği yapan Doğu Kudüs'ü 1967'de işgal eden İsrail, bu bölgelerde kalan Filistinlilere tehcir ve yıldırma politikalarını bugün uygulamaya devam ediyor.
İsrail, 1980'de Kudüs'ü doğusu ve batısıyla tek taraflı İsrail'in başkenti olarak kabul etti. Son dönemde ABD ve bazı ülkelerin bu kararı tanımasına rağmen uluslararası arenada Kudüs bütünüyle İsrail'in başkenti olarak kabul edilmiyor. Ancak İsrail, uluslararası hukukun aksine işgal altındaki Doğu Kudüs'te "egemenlik" iddiasıyla Filistinlilere yönelik ayrımcı politikalarını sürdürüyor.
Uluslararası meşruiyet kararlarına göre "işgal edilmiş Suriye toprakları" olarak kabul edilen Golan Tepeleri'nden çekilmeyi reddeden İsrail, parlamentoda 14 Aralık 1981'de çıkardığı yasayla burayı ilhak ettiğini açıkladı, ancak BM Güvenlik Konseyi 17 Aralık 1981'de aldığı 497 sayılı kararla İsrail'in ilhak kararını tanımadığını duyurdu.
Eski ABD Başkanı Donald Trump, 25 Mart 2019'da imzaladığı başkanlık kararıyla, "Golan Tepeleri üzerinde İsrail'in egemenliğini ABD'nin resmen tanıdığını" ilan etti.
- Batı Şeria'da işgal, Gazze'de abluka sürüyor
İsrail'in Batı Şeria ve Gazze Şeridi üzerindeki askeri işgali, Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) ile 1993'te imzalanan Oslo Anlaşması'nın ardından Filistin Yönetimi kuruluncaya kadar devam etti ve anlaşma gereği bu bölgelerde Filistin Özerk Yönetim sistemi uygulanmaya başlandı.
Anlaşmaya göre, 1999'da geçiş döneminin bitmesinden sonra bağımsız Filistin devletinin kurulması, İsrail'in Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde işgale son vermesi gerekiyordu ancak İsrail sorumluluklarını yerine getirmeyerek Batı Şeria'daki Yahudi Yerleşim birimlerini daha fazla güçlendirme yoluna gitti. İşgal altındaki Batı Şeria'da yaşayan Filistinliler, 55 yıldır İsrail ordusunun uygulamalarıyla karşı karşıya.
İsrail'in takındığı bu tavır üzerine barış süreci bozuldu ve siyasi müzakereler durdu.
Bugün Batı Şeria'daki işgalini ve Gazze Şeridi'ne yönelik ablukasını sürdüren İsrail, 27 bin kilometrekarelik tarihi Filistin topraklarının yüzde 85'ine el koymuş durumda. Filistinliler ise bu alanın sadece yüzde 15'ini kullanabiliyor.
Kaynak:
