PEKİN (AA) - Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi, 8 ülkeyi kapsayan Pasifik ada ülkeleri turunu Doğu Timor'u ziyaret ederek noktaladı.
Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamaya göre Vang, 10 gün süren ziyaretlerinin son ayağı için gittiği Doğu Timor'da Başbakan Taur Mata Nuak, Dışişleri Bakanı Adaljiza Magno ve ülkenin kurucu önderi Xanana Gusmao ile görüştü.
Ziyarette tarım, medya, ekonomik ve teknik iş birliği alanlarında anlaşmalar imzalandı. İki ülke ayrıca Çin'den bir tıp ekibinin danışmanlık için Doğu Timor'a gönderilmesi ve bölgesel konularda eşgüdümün artırılması hususunda da mutabakata vardı.
Vang, mevkidaşı Mango ile görüşmesinde, ülkesinin Doğu Timor'un Dünya Ticaret Örgütü'ne (DTÖ) katılımını desteklediğini belirterek şunları kaydetti:
"Çin, Doğu Timor dahil gelişmekte olan ülkeler ile Birleşmiş Milletlerin merkezinde olduğu, uluslararası hukuka dayalı dünya düzenini desteklemek üzere birlikte çalışmaya hazır. Tek taraflı kabadayılığa, Soğuk Savaş zihniyetine ve bloklar arası cepheleşmeye karşı çıkmalı, bölgesel barış ve istikrarı sürdürmeli ve özellikle de başka bölgelerdeki kargaşaların bölgeye yayılmasını önlemeliyiz."
Çinli Bakan, 26 Mayıs'ta Solomon Adaları'ndan başladığı gezisinde, sırasıyla Kiribati, Samoa, Fiji, Tonga, Vanuatu, Papua Yeni Gine ve Doğu Timor'u ziyaret etti. Ayrıca Mikronezya, Cook Adaları ve Niue liderleriyle çevrim içi görüştü.
- Pasifik ülkeleri bölgesel cepheleşmeye taraf olmaktan endişeli
Vang, ziyaretleri sırasında 30 Mayıs'ta Fiji'de 2'ncisi düzenlenen Çin-Pasifik Ada Ülkeleri Dışişleri Bakanları Toplantısı'na da katıldı. Toplantıda taraflar, Çin'in önerisiyle "Ortak Kalkınma Vizyonu" adı verilen kapsamlı iş birliği ve beş yıllık eylem planına imza atmıştı. Yoksullukla mücadele, afet önleme, iklim değişikliği ve tarım alanında iş birliği konusunda mutabakata vardığı planda "güvenlik" iş birliğine değinilmemesi, Pekin'in bölgedeki stratejik hedefleri açısından "umduğunu bulamadığı" yorumlarına yol açmıştı. Toplantı öncesinde Çin'in Solomon Adaları ile imzaladığı güvenlik anlaşmasına benzer bir iş birliği çerçevesini diğer Pasifik ada ülkelerine çok taraflı olarak genişletmek istediği ileri sürülmüştü.
Ziyaretlerin, ABD'nin İngiltere ve Avustralya ile AUKUS ve Japonya, Hindistan ve Avustralya ile Dörtlü Güvenlik Diyaloğu (QUAD) gibi ittifak girişimleri ile Çin'in Pasifik'teki ekonomik etkisini dengelemek amacıyla ortaya attığı Hint-Pasifik Ekonomik Çerçevesi (IPEF) önerisine karşı, Pekin yönetiminin bölgede zemin kazanma arayışının parçası olduğu yorumları yapılmıştı.
Mikronezya Devlet Başkanı David Panuelo, Çin'in önerilerinin Pasifik ada ülkelerinin egemenliğini riske atacağını, yeni bir Soğuk Savaş ve hatta dünya savaşına yol açacağına ilişkin endişelerini dile getirmişti.
- Çin ile Solomon Adaları arasındaki güvenlik anlaşması
Çin ile Solomon Adaları arasında 20 Nisan'da "güvenlik alanında iş birliğine yönelik hükümetler arası çerçeve anlaşması" imzalandığı duyurulmuştu.
Anlaşmanın taslağı olduğu iddia edilen bir belge, Solomon Adaları'nda muhalefet tarafından internette yayımlanmıştı. Belgede, anlaşmanın Çin savaş gemilerinin Solomon Adaları limanlarına demirleyebileceği, kısa süreli bekleyebileceği, lojistik ikmali ve geçiş yapabileceğini öngördüğü ileri sürülmüştü.
Belgede ayrıca Solomon Adaları'nın sosyal düzenini, insan yaşamını ve mülkiyeti korumak için Çin'den polis, zırhlı polis, askeri personel ve diğer koruyucu ile askeri güç talep edebileceği belirtilmişti.
Analistler, anlaşmanın, Pekin yönetiminin, Çin vatandaşlarını ve Çin'e ait projeleri korumak için ordusunu kullanmasının önünü açacağı ve ona Pasifik Okyanusu'nun güneyinde kritik askeri üs sağlayacağını ileri sürerek, bunun bir "güvenlik paktı" olduğu değerlendirmesinde bulunmuştu.
ABD'nin yanı sıra Avustralya ve Yeni Zelanda hükümetleri, daha önce yaptıkları açıklamalarda, detaylarının şeffaf şekilde paylaşılmadığını savundukları anlaşmadan endişelerini ifade etmişti.
Vang, Papua Yeni Gine ziyaretinde, anlaşmaya ilişkin yaptığı açıklamada, "Çin ile Solomon Adaları arasındaki ikili güvenlik çerçevesi anlaşması, karşı tarafın önerisiyle ve onun ihtiyaçlarını göz önüne alarak, eşitlik temelinde yürütülen müzakerelerle şekillenmiştir. Anlaşma Solomon Adaları'nın sosyal istikrarını korumayı amaçlamaktadır." ifadelerini kullanmıştı.
Kaynak:
