Türkiye-ECOWAS Ekonomi ve İş Forumu

İSTANBUL (AA) - Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, Türkiye'nin amacının Afrika ile ekonomik ilişkilerde her iki tarafın menfaatlerinin dengeli bir şekide en üst seviyeye çıkarılması olduğunu belirterek, "Afrika'nın tamamıyla Türkiye'nin dış ticaret hacmi, 2-2,5 milyar dolar seviyesinden bugün 25 milyar dolar seviyelerine geldi. Yeterli mi, kesinlikle yeterli değil. Hedefimiz bunu en kısa zamanda çok daha ileriye, 2'ye, 3'e katlayarak devam etmek şeklinde olacaktır." dedi.

Ekonomi Bakanlığı koordinasyonu ve Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) ev sahipliğinde düzenlenen Türkiye-Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS) Ekonomi ve İş Forumu İstanbul'da başladı.

Zeybekci, forumun açılışında yaptığı konuşmada, Türkiye'nin coğrafi konumuna değinerek, ülkenin Akdeniz'e kıyısının olmasında dolayı aynı zamanda Afrikalı olduğunu ve kıtanın Türkiye için bir kültür coğrafyası olduğunu söyledi.

Türkiye'nin bu anlayışla Afrika'yı kendine ortak görmek istediğini ve bugüne kadar bu yönde hareket ettiğini dile getiren Zeybekci, "Özellikle 2000'li yıllardan sonra Sahraaltı Afrika ile çok özel bir proje geliştirmek istedik, çok önem verdik. Buna, Afrika açılım projesi dedik. 2003 ve 2004 yıllarında Cumhurbaşkanımız Afrika açılımı dediğinde Sahraaltı Afrika'ya hitap etmişti. O dönemde, bu açılıma birileri 'Gidecek başka yerleri kalmadığı için kala kala Afrika'ya kaldılar' der gibi küçümsemeyle muamele etmişlerdi." diye konuştu.

Zeybekci, Türkiye'nin 2003'te kıtada 12 büyükelçiliği olduğunu hatırlatarak, bugün ülkenin 41 Afrika ülkesinde büyükelçiliği ve 26 ülkede ticaret müşavirliği olduğunu bildirdi.

Türk Hava Yolları'nın da Afrika'da 7-8 ülkeye uçarken bugün 50'ye yakın noktaya seyahat eder hale geldiğine işaret eden Zeybekci, "Afrika, özellikle Sahraaltı Afrika ile dış ticaret hacmimiz buna paralel olarak arttı. Afrika'nın tamamıyla Türkiye'nin dış ticaret hacmi, 2-2,5 milyar dolar seviyesinden bugün 25 milyar dolar seviyelerine geldi. Yeterli mi, kesinlikle yeterli değil. Bu potansiyeli kucaklayabilen bir ticaret hacmimiz var mı, hayır. Hedefimiz bunu en kısa zamanda çok daha ileriye, 2'ye, 3'e katlayarak devam etmek şeklinde olacaktır. Bizim amacımız özellikle Sahraaltı Afrika'da dostlarımızla tanışmak ve kardeşçe iş yapmak, ortaklıklar kurmak." dedi.

- "Afrika'da en çok istihdam sağlayan şirket bir Türk şirketi"

Zeybekci, Türkiye'nin hiç bir zaman Afrika'nın ham madde kaynaklarını alıp Türkiye'de işlemek gibi bir yaklaşım içerisinde olmadığının altını çizerek, Türkiye'den Afrika'ya giden her şirketin yatırım yaptığı ülkedeki ham maddeyi yine orada işleyip ürün haline getirerek tüm dünyaya Afrikalı bir şirket olarak satmayı amaçladığını anlattı.

Afrika kıtasının tamamında en çok istihdamı yaratan şirketin 10 binin üzerinde çalışanıyla Etiyopya'daki bir Türk şirketi olduğuna dikkati çeken Zeybekci, şöyle konuştu:

"Aynı şirketimiz şimdi yine yaklaşık 300 milyon doların üzerindeki bir yatırımıyla 12-13 bin civarındaki bir istihdamı Burkina Faso'da, o ülkenin kullanılmayan ham maddelerini, yaklaşık 30 bin ton civarında pamuğunu kullanarak, pamuktan en son bitmiş ürüne varan bir süreci o ülkede yatırım yaparak, o ülkenin insanlarıyla birlikte orada bir iklim, kültür yaratarak birlikte yapmayı hedefliyor ve yatırımıyla ilgili şu an son aşamaya geldi. 1,5 ay önce Moritanya, Senegal, o bölgeye gittik, bugün Afrika'da 5 milyar dolar civarı yatırımı olan bir iş adamımız, Moritanya'da 'Bu ülkenin yer altı zenginliklerini çıkarıp, onu bitmiş ürüne dönüştürüp, o ülkeye olabildiğince katma değer katarak dünyaya ben bu ülkeden açılmak istiyorum ve milyar dolarlık yatırımları bu ülkeye yapmak istiyorum' dedi. Muhtemelen önümüzdeki hafta Sayın Cumhurbaşkanımızın oraya yapacağı ziyaret sırasında bunu çok daha somut bir hale geldiğini göreceğiz."

Zeybekci, Türk müteahhitlerinin Afrika'da 65 milyar dolarlık projelere imza attığını kaydederek, Türk müteahhitlik şirketlerinin Sahra Çölü, Etiyopya, Cibuti, Tanzanya, Senegal, Moritanya gibi birçok ülkede demiryolu, havaalanları ve yüksek teknolojili kongre merkezleri gibi birçok önemli proje yaptıklarını ve yapmaya da devam edeceklerini ifade etti.

Türkiye'nin Afrika'da söz konusu projeleri birlikte gerçekleştireceklerini vurgulayan Zeybekci, "Bu projeleri gerçekleştirirken bazı ülkeler gibi tüm işleri kendi vatandaşlarıyla yapan bir anlayışla değil, geldiğimiz o ülkede o projeleri yaparken o kültürü orada oluşturarak, onun teknolojisini oraya transfer ederek ve oralı olarak bu projeleri gerçekleştireceğiz." dedi.

- "Amacımız dengeli şekilde karşılıklı menfaatleri en üst seviyeye çıkarmak"

Zeybekci, 2016'da gerçekleştirilen Türkiye-Afrika İş Forumu'nun bu sene de tekrarlanacağını belirterek söz konusu forumun Türkiye'ye Afrika ile ilgili projelerini yenilemek açısından fırsatlar yarattığını, Afrika ve Türkiye'nin ticari anlamda birbirini tamamlayıcı özelliği olduğunu gördüklerini dile getirdi.

Türkiye ve Afrika arasındaki iş birliği geliştirmekle ilgili son dönemdeki üstün gayretlere rağmen yeterince mesafe kat edilemediğine de dikkati çeken Zeybekci, "Bugün THY Afrika'nın en çok noktasına uçan bir numaralı havayolu haline geldi. Doğu Afrika ile Batı Afrika'yı İstanbul üzerinden birbirine bağladı. Büyükelçilik ve ticari müşavirliklerimiz, şirketlerimiz orada yer aldı. Eximbankımız her türlü imkanını zorlayarak orada yer almaya gayret etti ama gördük ki henüz daha istediğimiz noktaya gelemedik. Afrika kıtasındaki kardeşlerimizin ihtiyaçlarını gidermek için kat etmemiz gereken çok önemli mesafeler olduğunu gördük." diye konuştu.

Zeybekci, Türkiye'nin 15 yıldır süren çabalarının kıta ile ticarette çok önemli gelişmeler yarattığını vurgulayarak, şunları kaydetti:

"2003'te 2,1 milyar dolar olan dış ticaret hacmimiz, toplamda ithalatımız ve ihracatımızı eşit şekilde artırarak bugün gelmiş olduğumuz noktada 23 milyar dolar seviyelerinin üzerine çıktı. Tüm bu göstergelerde Sayın Cumhurbaşkanımızın dikkat ettiği en önemli şey, kazan-kazan, iki taraf da kazanacak. İki taraf da menfaatlerini en üst seviyeye çekecek. Şuna inanıyoruz ki bu tarz ilişkilerde kazanan sadece tek taraf olursa bu ilişki sürdürülebilir değildir, bu ilişkinin devamı yoktur, iki taraf da kazandığı, menfaatler en üst seviyede buluştuğu zaman ilişki uzun vadeli, sürdürülebilir ve öngörülebilir olur. Bizim tek bir amacımız var; bu kapsamda dengeli bir şekilde karşılıklı menfaatlerin en üst seviyeye çıkmasıdır."

- "Asıl hedefimiz serbest ticaret anlaşmasını gerçekleştirmek"

ECOWAS bölgesiyle potansiyelin altında bir ilişki olduğunu belirten Zeybekci, ECOWAS üyesi 15 ülke arasında ticaretin serbestçe yapılabileceği bir iklim yaratıldığını, aynı zamanda parasal birliğe kadar gidecek olan birlikteliğin olduğunu söyledi.

Söz konusu topluluk ülkelerinin birbiriyle ticaretinin ECOWAS'ın toplam ticaretinin yüzde 10'u bile olmadığını bildiren Zeybekci, "Bu son derece yetersiz. Yetersiz derken peki niye yetersiz? Çünkü ECOWAS üyesi ülkelerin bir birine çok büyük benzerlikleri var. Hemen hemen aynı şeyleri üretiyorlar ve istiyorlar. Birbirlerine bu benzerlikten dolayı, tamamlayıcı olamamaktan dolayı görünmeyen bir engel var. Bunun tek bir ilacı, çözümü var; Türkiye. Biz bu kombinasyona dahil olursak, biz ECOWAS'a dahil olursak, ticaret ve ekonomi anlamında söylüyorum, bilin ki biz bu anahtarı çözeriz. AB ile Gümrük Birliği üyesi olan Türkiye, ihracatının yüzde 51'ini şu an itibarıyla AB'ye yapar hale geldi. AB'nin kendi içine baktığımız zamanda, toplam ticaretinin yüzde 70'inin üzerindeki kısmını kendi içinde yapıyor." diye konuştu.

Zeybekci, "Türkiye olarak ECOWAS ile gerek satımı gerekse alımıyla köprü oluşturabiliriz. Bunu yaparız, Türkiye olarak bunu formüle edebiliriz." dedi.

ECOWAS ile Türkiye arasındaki iş forumlarını kurumsal hale getireceklerini bildiren Zeybekci, "Asıl hedefimiz Türkiye ECOWAS arasında full entegre serbest ticaret anlaşmasını gerçekleştirmek." ifadesini kullandı.

Çok büyük fırsatları birlikte yaratabileceklerini dile getiren Zeybekci, konuşmasını şöyle sürdürdü:

"Gelmiş olduğumuz noktada, ECOWAS ile yaklaşık 3 milyar dolar civarındaki ticaret hacmimizi son derece yetersiz görüyoruz. Fırsatları, Sahra Çölü kadar çok geniş alanda, çok büyük bir ufuk olarak görüyoruz. Güç ve enerji olarak da Nijer Nehri'ndeki güç kadar görüyoruz. Bu fırsatları da beraber değerlendireceğiz. Defalarca ECOWAS ülkelerini ziyaret etmiş bir kardeşiniz olarak, oralardaki yanar dağın altındaki enerji gibi alttaki gücü ben gördüm, hissettim. Tek nokta bunu birlikte nasıl bunu ileriye götürebiliriz. Yapmışız zaten. 10 yılda 200 milyon dolarlık bir dış ticaret hacminden, bugün yaklaşık olarak 2 milyar doların üzerine çıkmışız. 10 kat arttırmışız, hedef olarak da çok daha hızlı gidebiliriz. Kısa vadede hedefimiz dış ticaret hacmimizi, 5 milyar dolar seviyesine çıkarmak, orta vadede bunu 10 milyar dolarlar seviyesine çıkarmak. Karşılıklı, dengeli, kazan kazan ilkesini öne alarak. Bunun da tek yolu, Türkiye ve ECOWAS arasında, ECOWAS'ın da hassasiyetlerini özellikle dikkate alan serbest ticaret anlaşması."

- "Türk Eximbank'ı devreye sokabiliriz"

Nihat Zeybekci, en çok ihtiyaç duyulan şeyin satın alma gücü olan parayı yaratmak olduğunu belirterek, bunun formulünün de karşılıklı ticareti artırmak olduğunu vurguladı.

ECOWAS ile Türkiye'nin birlikteliğinin çok büyük potansiyeli olduğuna dikkati çeken Zeybekci, "Buradan iş dünyasına da seslenmek istiyorum. Burada 400 civarında Türk iş adamamız var. Uçakla ECOWAS ülkelerine giderken, devasa Sahra Çölü'nden giderseniz…Aslında muhteşem bir güçtür o Sahra Çölü. O sonsuz kum denizinin sonuna doğru birkaç ağaç görmeye başlarsınız. O birkaç dakika içinde birkaç ağaç olur, sonra binlercesi… Türk iş dünyası da Afrikalı dosyalarıyla ilişkilerini önce bir ağaç gibi başlamalı tıpkı doğa gibi ormana dönüştürmeleridir. İlişkilerde bu süreç başladı. Hızlıca ormana dönüşeceğiz, biz bunu yapabiliriz. Bunu yapabilmek için de sizlerin yanında olacağız." şeklinde konuştu.

Zeybekci, Türkiye'nin bütün kurumlarıyla bunu destekleyeceğini belirterek, "Aramızda ticareti arttırmak için 'İlk başta paraya ve finans ihtiyacımız var' diye bir zorunluluk yok. Barter diye bir şey var, bunu geliştirebiliriz. Türk Eximbank'ı devreye sokabiliriz. ECOWAS Yatırım Bankası'nı da devreye sokabiliriz. Birçok alanda, başka ülkelerle de finans kurumlarını devreye sokabiliriz. Almış olduğumuz ürünlerin önce değerleriyle ilgili barter dediğimiz sistemi devreye sokabiliriz. Bunu özellikle ve özellikle Türk iş dünyasına söylüyorum. Altyapıyla ilgili oralarda proje yapacak olan Türk müteahhitleri ve şirketlere söylüyorum." ifadelerini kullandı.

Türkiye ile ECOWAS arasında ticaret ve yatırım iş birliği anlaşmasının imzalanacağını anımsatan Zeybekci, bu anlaşmanın sonuçlarının en üst düzeyde görüleceğini, böylelikle Türkiye'nin topluluk üyeleriyle iş birliği ve ortaklığının daha da ileriye taşıyacağına inandığını ifade etti.