ANALİZ - Yemen görüşmelerinin 2. turundaki kazanımlar

CENEVRE (AA) - Yemen'deki taraflar arasında, iç savaşı bitirmeye yönelik 6 günlük müzakerelerden arzulanan sonuç alınamasa da, taraflar masayı terk etmek yerine müzakerelere devam etme kararı aldı.

Görüşmelere yakın kaynaklar, krizin taraflarının ilk defa aynı masada yer almasını, "aşırı gergin" geçen görüşmelerin kesintiye uğramadan devam etmesini ve tarafların müzakerelere devam etme kararını "başarı" olarak değerlendiriyor ve barış sürecinin uzun ve zorlu olacağını belirtiyor. 

Yemen'de 9 aydır devam eden iç savaşı bitirmeye yönelik Cumhurbaşkanı Abdurabbu Mansur Hadi'ye bağlı hükümet güçleri ile Şii Ensarullah Hareketi (Husiler) ve onları destekleyen eski Cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih taraftarları arasında  Cenevre'de 6 ay önce yapılan görüşmelerin ilk turunda taraflar aynı masa etrafında bir araya gelememiş, görüşmeler daha başlamadan çökmüştü. 

İkinci tur görüşmelerden ise istenilen sonuç alınamasa da, "olumlu" birtakım adımlar atıldı. 

Görüşmelerle eş zamanlı başlayan 7 günlük ateşkesin defalarca ihlal edilmesi müzakereleri kesintiye uğratma noktasına getirse de, müzakereler devam etti. 

 Cumhurbaşkanı Abdurabbu Mansur Hadi yanlısı Halk Direniş Güçleri (HDG) ile Husiler arasında 600'den fazla rehineyi kapsayan takas gerçekleştirildi. Ülkenin güneyindeki Lahic kentine bağlı Yafi bölgesinde gerçekleştirilen takasta, HDG 360, Husiler ise 260 rehineyi serbest bıraktı.

Görüşmeler devam ederken Yemen hükümeti, aralarında savunma bakanı, generaller ve akademisyenlerinde da bulunduğu siyasi tutukluların serbest bırakılmasını talep etmiş ancak Husiler bunu kabul etmemişti. 

Taraflar, ikinci tur görüşmelerde ülkede kalıcı bir ateşkes sağlandığı zaman bütün tutukluların serbest bırakılması konusunda anlaştı. 

- Uzun bir aradan sonra ülkeye ilk defa insanı yardım ulaştırıldı

Ateşkes ile, nüfusunun yüzde 80'inin yardıma muhtaç olduğu ülkeye uzun bir süreden sonra ilk insani yardım ulaştırıldı. 

Görüşmelerin üçüncü gününde Husi kontrolü altındaki Taiz kentine insani yardım ulaştırılması konusunda anlaşma sağlandı ve insani yardım taşıyan 102 kamyon kente girdi. 

Sınır Tanımayan Doktorlar Örgütü ise Sana'ya 70 ton tıbbi yardım gönderdiğini duyurdu.  

- "Ateşkes komitesi" oluşturulacak

Ateşkes ihlallerinin önlenmesi için iki taraftan da askeri danışmanların bulunacağı bir komite oluşturulmasına karar verildi. 

Taraflar insani yardımların ulaştırılabilmesinin önündeki tüm engellerin kaldırılması konusunda da uzlaştı.  

- Görüşmeler devam edecek

Taraflar ülkedeki iç savaşı sonlandırmayı hedefleyen kapsayıcı siyasi diyalog sürecinin başlatılabilmesi için görüşmelere devam etme kararı aldı. Müzakerelerin üçüncü turu 14 Ocak'ta bir bölge ülkesinde yapılacak. 

BM verilerine göre, Yemen'de devam eden çatışmalarda şimdiye kadar 5 bin 800'den fazla kişi hayatını kaybetti, 27 bin 800 civarında kişi yaralandı.

Husilerin Yemen'deki ilerleyişini durdurmak amacıyla Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri, 26 Mart'ta "Kararlılık Fırtınası" adı verilen hava harekatı başlatmıştı. Cumhurbaşkanı Abdurabbu Mansur Hadi yönetiminin müdahale çağrısı üzerine başlatılan operasyonun 21 Nisan'da sona erdiği açıklanmış, ardından Yemen halkı için artık "Umuda Dönüş" operasyonuna geçildiği duyurulmuştu.

Koalisyonun hava saldırıları Husileri zayıflatırken bombalamalardan sivil halkın da zarar gördüğü iddiaları nedeniyle krize siyasi çözüm bulunması baskısı artıyor. BM Güvenlik Konseyi'nin Yemen hakkında 14 Nisan'da kabul ettiği 2216 sayılı kararın uygulanması, siyasi çözüm için temel oluşturuyor. 

İlgili BM kararı Husilerin şiddete son vermelerini, ele geçirdikleri bölgelerden geri çekilmelerini, ordudan ve güvenlik birimlerinden ele geçirdikleri silahları teslim etmelerini, komşu ülkeleri tehdit etmemelerini, Savunma Bakanı dahil tüm siyasi tutukluları serbest bırakmalarını ve meşru hükümetin sorumluluk alanına giren her türlü eylemden kaçınmalarını öngörüyor.

Yemen'de taraflar arasında uzun süredir devam eden savaşta, ülkenin güneyindeki Aden, Lahic, Dali ve Mehre kentleriyle Sukatra adasının tümü meşru hükümete bağlı güçlerin kontrolündeyken, ülkenin kuzeyinde yer alan başkent Sana ile İbb, Zemar, Amran, Hacce, Sa'da, Rime, Hudeyde ve Mahvit kentleri ise Husilerin elinde bulunuyor. Ülkenin orta kesimlerindeki Taiz ve doğudaki Ma'rib ve Şebve kentlerinin büyük kısmında hükümet yanlısı grupların hakimiyeti sürerken, Beyhan gibi bazı ilçeler Husilerin denetiminde bulunuyor ve bölgede çatışmalar devam ediyor. Yemen'in Suudi Arabistan sınırındaki El-Cevf ilinde Husiler ve hükümet güçleri arasında yoğun çatışmalar yaşanıyor. Petrol bölgesi Marib kentinin büyük kısmı hükümet güçlerinin elinde bulunuyor. Ülkede El-Kaide de bazı ilçeleri elinde tutuyor. Hadramevt ve Ebyen bölgeleri, meşru hükümetin kontrolündeyken, Mukella, Zencebar, Caar ve Batis ilçelerinde El-Kaide'nin hakimiyeti var.